Dar açıların trigonometrik değerleri hesap makinesi yardımıyla bulunabileceği gibi trigonometrik değerler cetvelinden de bulunabilir. Bunun için cetvelde öncelikle açı değeri bulunu ve sin, cos, tan ve cot sütunu le kesiştirilerek ifadenin karşılığı bulunmuş olur. Hesap makineleri ile trigonometrik fonksiyonların kolayca bulunabilir. Excel tablosundan da trigonometrik değerleri, açıyı radyan cinsinden girecek şekilde komut yazarak [Mesela B2 hücresindeki bir sayısal değerin sinüsünü bulmak için excel'de =SİN(RADYAN(B2)) şeklinde bir komut kullanarak değeri hesaplayabilirsiniz.
Trigonometri cetveli (trigonometrik tablo), belirli açıların sinüs, kosinüs, tanjant gibi trigonometrik oranlarının değerlerini gösteren tablodur. Bu tür cetvellerin ilk ortaya çıkışı, antik çağlara, özellikle Helenistik dönem ve Antik Mısır, Çin ve Hindistan'a kadar uzanır. Trigonometri cetvelinin günümüzdeki kullanıma benzer örneklerinin ilk kez MÖ 2. yüzyılda Yunan astronom Hipparkos tarafından oluşturulduğu tahmin edilmektedir. Daha sonra MS 2. yüzyılda Batlamyus, kiriş uzunluklarına dayalı daha gelişmiş trigonometrik tablolar hazırlamıştır. MS 5. yüzyılda Hintli matematikçi Aryabhata, sinüs benzeri değerler içeren tablolar geliştirmiştir. 9.-11. yüzyıllarda ise İslam dünyasında El-Biruni ve El-Battani gibi bilim insanları, sinüs, kosinüs, tanjant gibi fonksiyonları içeren daha kapsamlı trigonometri cetvelleri oluşturmuştur. (Bkz. İslam Dünyasında Trigonometri Çalışmaları)
Yukarıda verilen trigonometri tablosundan bazı fonksiyonların açısal değerleri şu şekildedir. Burada değerler altı ondalıklı olarak verilmiştir:
Sin39=0,629320
cos39=0,777146
tan39=0,809784
cot39=1,234897
cos74=0,275637
tan66=2,246037
sin70=0,939693
cot81=0,158384
0 ile 45 derece arasındaki açılardan fonksiyonların sıralaması, tabloda soldan sağa doğru en üst satırda yazıldığı gibi; sinüs, tanjant, kotanjant ve cosinüs iken, 45-90 derece arasındaki fonksiyon sıralaması ise terse dönmekte ve soldan sağa doğru cosinüs, kotanjant, tanjant ve sinüs olarak sıralanmaktadır.
Bazı çok kullanılan açıların trigonometrik değerlerini bilmek işlemleri yaparken kolaylık sağlayacaktır. Burada yer alan oranlar 30-60-90 özel üçgeni ve 45-45-90 özel üçgeninden yararlanarak oluşturulmuş oranlardır. Dar açı olmayan açılarda oranlar yazılırken birim çemberden yararlanılır.
Trigonometrik değerler tablosu kullanılırken biraz trigonometri bilgisine ihtiyaç vardır. Esasında 45 derecelik açıdan sonra trigonometrik değerlerden sinüs ve cosinüs fonksiyonları ile tanjant ve kotanjant fonksiyonları aldıkları değerler arasında bir ilişki oluşmaktadır. Birbirini 90 dereceye tamamlayan iki açının sinüs ve cosinüs değerleri birbirine eşittir. Aynı şekilde birbirini 90 dereceye tamamlayan açıların tanjant ve kotanjant değerleri de birbirine eşittir. Örnek olarak sin 40=cos50 veya tan20=cot70 diyebiliriz. Aynı şekilde sin 75=cos15 veya tan48=cot42 olur. Bunu yukarıdaki tablo üzerinden de görebilirsiniz. 90 dereceden büyük olan açılar ise dar açıya dönüştürülerek trigonometri cetvelinden değeri bulunur.
Trigonometrik FonksiyonlarSinüs ve Kosinüs FonksiyonlarıTanjant ve Kotanjant FonksiyonlarıSekant ve Kosekant Fonksiyonları
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder
Fayda vermeyen ilimden Allah'a sığınırım. İlim; amel etmek ve başkalarıyla paylaşmak içindir. Niyetimiz samimiyetle insanlara yararlı olmaktır, akıbetimiz bu vesileyle güzel olsun. Dua eder, dualarınızı beklerim...
"Allah'ım; bana fayda sağlayacak ilimleri öğret ve ilmimi ziyadeleştir."
“Allahım! Sana teslim oldum, sana inandım, sana güvendim. Yüzümü, gönlümü sana çevirdim. İşlediğim tüm günahlarımı affeyle! Ey kalbleri çeviren Allahım! Kalbimi dînin üzere sâbit kıl. Beni Müslüman olarak vefât ettir ve beni sâlihler arasına kat!”
“Rabbim! Bizi doğru yola ilettikten sonra kalplerimizi eğriltme! Bize tarafından bir rahmet bağışla.Öne geçiren de sen, geride bırakan da sensin. Muhakkak ki lütfu en bol olan Sen’sin. Senden başka ilâh yoktur."
Lâ ilâhe illallah Muḥammedürrasulüllâh
KADİR PANCAR