Taş Fırın Yapımı

Kara fırın, taş fırın veya odun fırını ekmek, pide, pizza ve benzer ürünlerin pişirildiği geleneksel fırının adıdır. Genellikle ekmek fırını olarak kullanılan bu fırınların özelliği, yakacak için ayrı bir ısıtma haznesine sahip bulunmamaları, fırında yakılan odunun, pişmekte olan ürünlerle aynı iç mekânı paylaşmasıyla birlikte odun ateşinde daha kaliteli ve lezzetli bir pişirmenin yapılmasıdır. İşte bu geleneksel değerimizin nasıl yapıldığını facebooktan tanışıklık kazandığım Mehmet Yazgünoğlu Bey'in 05/01/2014 tarihinde evinin bahçesinde yaptığı ve yapım aşamalarını tek tek fotoğrafladığı albüm eşliğinde sizinle paylaşmak istiyorum.

Aşamaları dikkatle takip ettiğinizde sadece malzeme parası ödeyerek emeğinizle güzel bir fırın sahibi olacaksınız. İyi bir hobi olarak bile denemeye değer diye düşünüyorum. Çok rahat bir fırın ustasına bunu bir bedel karşılığında çok daha verimli ve güzel bir şekilde yaptırmak da sizin elinizde. Biz burada kendi eliyle bir şeyler üretmeye meraklı kişilere rehber olmak amacıyla bu yazıyı hazırladık. Umarım faydalı olur. (Bu fırının yapımında ve hazırlanmasında emeği geçen bu yazının oluşması için bize sözlü ve yazılı katkıda bulunan ve fırının yapım aşamalarını içeren fotoğrafları bizimle paylaşan M.Yazgünoğlu ve ekibindeki herkese tekrar teşekkür ederiz.) Evet bu girişten sonra adımları tek tek ayrıntılı olarak anlatmaya geçelim.


Dıştan dışa 160 x 180 ölçülerinde dört sıra briket örerek bir nevi havuz yapınız. (Burada seçilen ölçü en uygun pişirme kapasiteli küçük ev fırınları için ideal ölçüdür.) İstediğiniz büyüklüğü ve ölçüleri belirleyebilirsiniz lakin buna göre kullanılan malzeme ve yapım işindeki zorluklar da artacaktır. Bu verdiğimiz ölçüdeki fırın normal bir aileye yeterlidir. Buradaki kısmı briketle örmek zorunda değilsiniz. Taş bulabilirseniz daha sağlam bir iş yaparsınız.


Yükseklik, fırın da rahat çalışabileceğiniz ölçüde olmalıdır. Ben 90 cm olarak dört sıra briket yüksekliğine göre anlatımı yapacağım. En azından belinizi geçecek bir yüksekliğiniz olursa eğilmek ya da uzanmak zorunda kalmazsınız.  Havuzun içini kaya parçaları ve çakıl taşları ile doldurun. Mutlaka bu alan çakıl ve taşlarla doldurulmalıdır. Aksi halde odun koymak için filan boşluk koyarsanız taban ısıtmasında sorun oluşabilir. Üzerine hazırlanmış karışım beton dökülüp terazi ile düzlenmiş güzel bir zemin hazırlayın.


Yeterli miktarda su, ince kum, çimento ve şamot ile bir harç hazırlayın. Harç hazırlarken bir anda çok fazla yapmak yerine az az hazırlamak daha mantıklı. Özellikle kil karışımını hazırlarken cıvık olması yapışkanlık için önemli. Şamot harcı olarak da satılmaktadır. Tek başına çimento harcı kullanmanız, ateşle direkt olarak temas eden yüzeyler için dayanıklılık açısından iyi olmayacaktır. En azından biz böyle tercih ettik. Bu fırın işinde bir yardımcı ile beraber çalışmanız daha iyi olur. (Harç işi: Bircan Erkek)


Cam kırma işi ısı yalıtımı sağlanması için önemli. Cam kum türevi olduğundan iyi ısıtıldığında enerji kaybını önler. Camları kırarken fotoğraftaki gibi yapmamaya çalışın. Bütün şişeleri sert bir çuvala doldurup dışarıdan çekiç ya da silindirle ezerek kırabilirsiniz. Cam kırma işi, fırın yapımının en tehlikeli işidir. Gözlük kullanarak kırım işini yapabilirsiniz. (Cam kırma işi: Zaim Düzkesen)


İçerisini kaya, taş ve beton ile doldurduğunuz havuzun üzerine 10 cm yüksekliğinde cam kırığı ile koyun. Biz havuzumuzun içerisinde 800 civarında atık cam şişe kırdık. Her türlü şişe ve cam kırıkları bu iş için uyar.


Cam kırıklarının üzerini kaya tuzu ile kapatınız. Biz fırınımızda 40 Kg kaya tuzu kullandık. Taş Fırının olmazsa olmazı kaya tuzu kaplamasıdır. Isı kaybını önlemek için oldukça önemli bir aşamadır. Tuz döküldükten sonra üzerini ateş tuğlaları ile örmek için zemini iyice sıkıştırıp düz olarak hazırlayın.


Havuz içinde kullanılan kaya tuzu, çakıl ve beton, ısıyı üzerinde toplayarak fırını da soğumayı geciktirecektir. Cam kırıkları izolasyonu sağlayarak ısının kaçmasını engelleyecek, tuz ise tek bir noktada yanan ateşin ısısını, fırının her noktasına eşit dağılmasını sağlayacaktır. Sırada fırının zemininin kaplanması var. Öncelikle fırın toprağı veya kumunu (25 kg paketlerde şamot harcı olarak satılmaktadır) suya karıştırarak cıvık hamur haline getirmemiz gerekmektedir. Tuz zeminin üzerine hazırladığımız çamuru kullanarak ateş tuğlalarını düzgün bir şekilde döşememiz ve aralarını yine çamur yardımıyla boşluk kalmayacak şekilde doldurmalıyız. Burada beton kullanılırsa ateşe dayanmada sorun oluşur. Ateş tuğlaları piyasada değişik ebat ve kalınlıkta bulunur. Size uygun olanı seçin. Buradakiler 12.5×25×6cm ebatlıdır. Bunların delikli olmayıp düz olanları ısı kaybını daha çok önleyebilir. Artık fırın zeminindeki çamurun kuruması ve sertleşmesi için, zamanımız uygunsa en az bir gün çalışmaya ara verebiliriz.


Kil toprak ile hazırlanan harç yardımıyla "Taban Ateş Tuğlası" fırının alt yüzeyine itina ile döşenir. Ateş tuğlasının altında beton harç kullanabilirsiniz. Tuğla arasında kalan boşluklara mutlaka kil kullanmak gerekir. Beton harç, ateş tuğlası arasında durmaz. Ateşle etkileşime girdiğinde belli süre sonunda beton ufalanarak dökülür. Ayrıca ne kadar katkılı beton kullanılsa bile pişirme aşamasında ekmek ve diğer hamurlu malzemeyi fırına attığınızda altına yapışır.


"Ateş Tuğlası" veya daha farklı ısı yaltımlı tuğla malzemesi fırının alt yüzeyine itina ile döşenir. Döşeme işleminde hiçbir boşluk kalmamasına dikkat edilir. Zeminin düz olması da önemlidir. Burada sonradan öğrendiğim bir bilgiyi de paylaşayım. Taban kaplamasında profesyonel bir çözüm olarak sille taşı denen bir malzeme de kullanılabilir. Sille taşı; ısıya çok dayanıklı olması sebebi ile özel fırınlarda daha çok kullanılmaktadır. Bu taşla yapılan bir fırının, diğer taşlar ile yapılan fırınlar ile başlıca fark, ısınma ve soğumada sille taşının 3 kat iyi olmasıdır. 1400-2000 dereceye kadar dayandığı söylenmektedir. Ayrıca bu taşla yapılan taş fırın tabanının uzun ömürlü olması da sağlanmaktadır. (Altta sille taşı fotoğrafını koydum.)


Kubbe şeklinde örülecek olan fırının taban kısmına 100 cm çapında strafor keserek kalıp yapınız. Karton kullanılarak da kalıp çıkarılabilir. Bu kalıbın etrafı nizami bir şekilde tuğlalarla kaplanacaktır. Tuğlalar dizilirken malzeme az ise dikine yeterli sayıda ise yatay olarak dizilebilir. Yatay dizim işinde istediğiniz yüksekliğe ulaşmak için daha çok uğraşmanız gerekecektir.


Sağ, sol ve arkadan 20 cm boşluk bırakarak straforu zemine düzgünce yerleştiriniz. Strafor çevresine, yan yüzleri içe ve dışa bakacak şekilde dikey olarak ateş tuğlası ile örünüz. Tuğla dizme işini mutlaka düzgün yapın. İleride eskiyen çatlayan tuğla olursa değiştirmek zorunda kalabilirsiniz.


Fırın ağzının geleceği ön kısım 50 cm kadar boş kalacak. Tünel şeklinde örülecek. Fırın kubbesi ise, dikey tuğlaların üzerine yatay olarak hafif açı verilerek örülecek. Her seferinde açı arttırılarak kubbe tamamlanacak. Tuğla araları güzelce kil harcıyla örülecek. Tuğlalar plastik çekiçle iyice sıkıştırılıp yapışması sağlanacak.


Fırın kapısı yerine yerleştirilecek. Kapının düzgün oturmasına ve kenarlardan boşluk kalmamasına dikkat ediniz. Fırın kapısı 50cm genişlik ve 40cm yüksekliğindedir. Fırın kapısını kubbeyi örmeden önce yerleştiriniz. Demir kapının ölçüsünü örme işine göre kendinize göre alıp ona göre yaptırınız.


İsteğe bağlı olarak fırın içerisine askı aparatı konulabilir. Koymak isteyenlerin kullanması gereken materyali krom seçmesi tavsiye olunur. (Bu bazı askı ile pişirme işlemlerinde kullanmak için gereklidir. Böyle bir usulle pişirme yapmayacaksanız bu aşamaya gerek yok kullanmayınız.)


Kubbe kısmının üst tamamlanabilmesi için fırın içi (acemi işi) kum ile doldurulur. Burası tam hassaslık için oldukça basit ama zahmetli bir yöntem. Kum doldurup boşaltma işi kolay iş değil. Kalıp çıkarmak için özel yapımlardan da yararlanılır. Mukavva karton, strafor veya tahta yoluyla da kalıp çıkarılıp kubbe yapılabilir. Veya iyi el yatkınlığı ve ustalık varsa bunların hiçbirine gerek yok. Kolaylık olmasında acemiler için kubbe iç eğim mesafesi kum ile verilir. Kubbenin diğer tuğlaları, bu kum üzerine dizilerek kubbe tamamlanır. Bu aşama kalıba göre tuğlaların daha güzel yapışıp kuruması için basit ve etkili bir çözüm sunar. En son konulacak olan KİLİT TAŞI, kubbenin tamamlandığını müjdeler. Dikkat etmemiz gereken dairesel kubbenin iç yüksekliği; fırın yarıçapına eşit olmalıdır. Yani 100 cm’lik çaplı fırınımızın iç yüksekliği yaklaşık 50 cm olmalıdır. %10 hata payımız vardır.


Yeterli gün bekletilip tam kuruma sağlandıktan sonra tuğla araları da iyice kontrol edilip harçlara bakılır. Aşınan dökülen varsa bu kısımlar tekrar doldurulup kurumaya bırakılır. Fırın kapağı açılarak içerisindeki tüm kum çıkartılır. Fırın içi güzelce fırçayla temizlenir. Strafor kalıp yapılarak, kapı önü tüneli örülür. Fırın kubbesinin dışı sıvanır.


Tünel örülürken, baca yeri unutulmamalıdır. Baca örülürken 40-50cm öne doğru çıkıntı yapılır. Tuğlalar dikkatli bir şekilde dizilerek baca örümü tamamlanır. Burada baca tuğlaları da örüm işleri için kullanılabilir.


Bacanın bulunduğu fırın çıkış noktası yüksek, tünel çıkışı (ön) ise düşük örülmelidir ki fırın kapağı açıldığında duman bacadan kolaylıkla dışarı çıksın. Baca deliğinin yeterince büyük olması dumanın kolaylıkla çekilmesi için önemlidir.


Fırına ilk ateş atılır. Fırın yakıldıktan sonra etrafı kontrol edilerek hava alan yerleri tekrar sıvanarak kapatılır. Bacanın tütüp tütmediği kontrol edilir. Ateş sayesinde sıvanın da iyice kuruyup sertleşmesi sağlanır. Eğer bacadan kolaylıkla duman tütüyorsa işin en zor kısmını halletmiş olursunuz. Aksi halde örme işinde bir sıkıntı vardır. 


Bacamız tüter. Fırını yakmakta ki amacımız, kurumayı hızlandırmak ve oluşacak çatlakların yerini tespit ederek yeniden sıva yapmaktır. Son yapılan sıvadan sonra çatlak kalmadığı gözlemlenir. Buraya kadar her şey tamamsa bundan sonrası artık biraz da lüks olarak yapılacaklardan oluşacaktır. Isı yalıtımı için yapılacaklar bundan sonra sırasıyla anlatılmıştır.


İzolasyon için kubbe üzerine çift kat cam yünü örtülür. Cam yünleri yanmaz bir malzeme olduğu için iyi yalıtım sağlar. Bunun yerine strafordan oluşan sert yalıtım malzemeleri de kullanılabilir. Bunları inşaat teliyle sabitlemek işimizi kolaylaştırır. Cam yününden sonra kalan boşlukları isterseniz çakıl taşlarıyla doldurabilirsiniz. Bu şekilde düzlediğiniz kısmı artık örerek kapatabilirsiniz.

Fırınımızın dört bir yanı, kubbe üst seviyesinin 15-20 cm üzerine gelecek şekilde örülür. İçerisinde oluşan boşluğa yeniden kaya ve çakıl taşı doldurularak üzerine cıvık hazırlanmış beton dökülür. Beton kurumaya bırakılıp iyice yapının dinlenmesi sağlanır. Bundan sonrası süs ve zarafet işi artık. 


Fırınımızın dışı (isteğe bağlı) fayans ile kaplanır. İsterseniz fayans yerine taş kullanabilirsiniz. Elinizde nasıl bir kaplama malzemesi varsa onları değerlendirmek adına kullanabilirsiniz. Fırın üstüne çatı da ayrıca yapabilirsiniz. Yanına ilave masa tarzı odunluk ve ilaveler de koyabilirsiniz. Bunlar artık sizin tercih ve zevkinize kalmıştır.


TAŞ FIRIN artık kullanıma hazırdır. Güle güle kullanın. Bir ustaya da bu anlatılan kısımları çok rahatlıkla yaptırabilirsiniz ama emeğinizle bir eser ortaya çıkarmak bu alanda uğraşmak size daha çok zevk verecektir. Şu fani dünyada sizden sonraki nesillere elinizin bir eseri kalsın. Elimden geldiğince tane tane anlatmaya çalıştım. Usta değiliz, acemi olarak başlayıp acemi olarak bitirdik. Sürç-ü lisan ettik ise affola. Fırını güle güle sağlıklı günlerde kullanmanızı temenni ederim. Soru ve görüşlerinizi bizimle yorum kısmından paylaşabilirsiniz. Bu güzel işin yapımına vesile olarak bize de hayır dua ederseniz müteşekkir oluruz. Selam ve dua ile.

Kadir PANCAR
13/02/2014


>Bu yazı ile ilgili tahmin ettiğim gibi çok yoğun sorular geldi. Milletin içinde olan özleme dokunduk zannedersem. Öncelikle şunu belirtmek isterim. Usta değilim. Bir hobi olarak bu taş fırına merak saldım ve benim gibi meraklı kişiler için bu yazıyı paylaştım. Deneme yanılma sonucunda bu şekilde bir fırını yapmaya muvaffak olduk. Çoğu ayrıntıyı detaylı olarak fotoğraflar ile birlikte yazdım. Özellikle ısıtma ve yalıtım konusunda bazı şeyleri deneyerek çözebilirsiniz. Hata yapmadan tecrübe elde edilmez. Ya da en iyisi usta birinden yardım alabilirsiniz. Özellikle etli ekmek ve taş fırın ekmeği yapan yerlere sorup ilk ağızdan bilgi edinebilirsiniz. 

>>Ateş tuğlaları ve harç yerine daha farklı malzemeler de kullanılmaktadır. Bunlar hakkında daha güncel bilgileri de araştırmalar sonucunda elde edebilirsiniz. Yazıda sözünü ettiğim, taban tuğlası olarak kullanabileceğiniz iyi bir ısı yalıtımı olan Konya Sille taşı hakkında bilgi vermesi açısından aşağıya iki fotoğraf ekliyorum. Umarım işinize yarar. Normal ateş tuğlaya göre daha pahalı olduğunu unutmayın. Bir de kenarlarını örerken bizim kullandığımız delikli tuğla yerine harman tuğlasını kullanmanız daha iyi olacaktır. Delikli tuğlaya göre içi dolu ve daha sıkı olduğundan ısı kaybını önlemekte daha başarılı olacaktır. (Aşağıda harman tuğlası fotoğraflarını da ekledim.)

>>>Taş fırın yapımında elinizde olan ve kısa yoldan bulabileceğiniz malzemelerle yola çıkmak, en iyisi olacaktır. Fırın kapağı da ölçüye göre sanayiden kesilip hazırlanması gerekir ki bunu sanayide yapan işin ehli çok kişi vardır. "Fırın kapağı alacağım" dediğinizde size uygun bir biçimde hazır olarak istediğiniz ölçüde ayarlanır. Ya da elinizde bu ölçülere göre kesilmiş bir malzeme varsa onu da kullanabilirsiniz. Fırın ağız kısmını, mevcut kapağa göre tuğla ile örerek düzenleyebilirsiniz. Keyifli ve zahmetli bir hobi gibi duruyor. Deneyerek ve hata yaparak en sonunda güzel bir iş çıkaracaksınız. İnşallah, bu yazıdan bir fikir elde etmişsinizdir. Kolay gelsin. Şimdiden hayırlı olsun. (Haziran/2015)


Konya Tarihi Sille Taşı


Konya Sille Taşı


Konya Dökme Sille Taşı



Ateş Kili Tuğlası


Ateş Kili Tuğlası


Harman Tuğlası

88 yorum:

  1. daha iyi anlatamazdınız çok teşekkürler

    YanıtlaSil
  2. Merhaba Kadir Bey,
    Elinize sağlık. sizden özendim çardakla bitişik böyle bir fırın yapacağım inş. Size bir kaç önemli sorum olacak cevaplarsanız hem bana hem başka yapmak isteyenlere çok faydası olacak.
    Fırın çapı içten 90 cm olacak buna göre:
    1- iç tavan yüksekliği 60 cm düşünüyorum yada ne olmalı.
    2- Tünel çıkışı kapaktan önceki kemer yüksekliği kaç cm olmalı
    3- Sizin fırınınızda ki Demir Kapağın kasa dahil tam olarak GENİŞLİĞİ ve ORTA YÜKSEKLİĞİ kaç cm
    4- En önemlisi baca kaç cm olmalı. Benim çardağın çatı dahil yüksekliği 330 cm oluyor, dolayısı ile bacada yaklaşık 2 mt oluyor çatının üstüne çıkması için. Baca çekişinde sorun olurmu. Fırının çatısını düşürmek biraz sıkıntılı. Fikirlerinizi paylaşırsanız çok memnun olurum.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Tam ölçüleri hatırlayamacağım ama yine kabaca bilgi vereyim. Umarım işinize yarar. Buradaki fırın 100 cm çaplı olarak hazırlandı biz de bu ölçüye göre hareket ettik. bu ölçülere göre yaptığımızda yukarıdaki gibi açıklamalarla malzeme ve inşa sürecini yaptık.90 cm alındığında kullanılan malzemede çok az farklılık olacaktır. yükseklik 90'a göre 60cm yeterli olacaktır.Tünel çıkışında tuğla hesabı olarak kullanırsanız bir tam boy tuğlanın üzerine enine olacak şekilde dört tane yatay tuğla koyuyoruz bu da yaklaşık 60 cm kadar geliyor.Çıkış eğimli olduğundan tuğla altındaki harca göre biraz göz kararı olacak bir yükseklik. Demir kapak genişliği 50 cm zaten bu yukarıda çıkış genişliği olarak belirtildi.Baca kesinlikle büyük yapılmamalı çekişte ve yanmada ciddi sorun oluşur. 1 m'den fazla olan bacalarda genelde yanma ve çekiş sorunu oluyor. Bunun yerine fırının zeminini yükseltmeniz daha faydalı olur yani en alt kısımda bizim yerden örmeye başladığımız kısmı siz daha fazla priketle örerek zemini yükseltebilirsiniz.bizim fırında 4 sıra priket yüksekliği var.bunu siz çardak boyuna göre ayarlayabilirsiniz. daha sonra fırın baca boyu istenilen ölçüye gelmiş olur. İyi çalışmalar.

      Sil
    2. Tuz döktükten sonra ateş tuğlasını döşedim sonra kenardaki boşlukları ateş tuğlası harcıyla doldurdum problem olur mu

      Sil
  3. Isı tuğlası yerine kaldırım taşı kulansak nolur

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. denemek lazım :) zannedersem tam ısı yalıtımı olmaz..

      Sil
    2. Isı tuğlası yerine sille taşı denen özel bir taşla daha iyi kaplama yapılabilir.

      Sil
    3. Sille taşı; ısıya çok dayanıklı olması sebebi ile fırınlarda daha çok kullanılmaktadır. Bu taşla yapılan bir fırının, diğer taşlar ile yapılan fırınlar ile başlıca fark ısınma ve soğumada sille taşının 3 kat iyi olmasıdır. 1400-2000 dereceye kadar dayandığı söylenmektedir.Ayrıca bu taşla yapılan taş fırın tabanının uzun ömürlü olması da sağlanmaktadır.Fiyat olarak diğer tuğlaya göre ucuz olmadığını da ayrıca belirtelim.

      Sil
    4. Kaldırım taşı denemeyin patlıyor gözünüze denk gelir Allah korusun tecrübe edilmiştir

      Sil
  4. Hepsini anladim ama baca çıkışı firin kapaginin onundemi arkasindami yani baca firinin icindemi kaliyo cevaplarsaniz memnun olurum

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. fotoğrafları dikkatle ve sırasıyla inceleyiniz cevabını net olarak göreceksiniz..

      Sil
    2. Baca kapağın dışında kalıyor yanlış görmediysem. Peki neden kapak dışında?
      Isıyı daha iyi muhafaza etmek için mi?
      İçerde duman birikmeyecek mi?
      Duman, pişen malzemeye zarar vermez mi?

      Sil
    3. Bu fırın tipi aslında kutuplardaki iglo evleri mantığı gibi ısıyı içerde tutup, havalandırmayı da en hızlı şekilde sağlamak. İyi ustalıkla baca yapılırsa duman yolunu bulur.

      Sil
    4. Kapağı kapalı tutarsan ve içeride ateş yanıyor olursa Duman yolu nereden bulacak üstat 😜

      Sil
    5. Evet, hiç kimsenin aklına gelmeyen bu büyük fikriniz(!) sayesinde bütün yazdığımız emekler çöp oldu. Tebrikler size😄...

      Sil
    6. Fırın yandığı sürece kapak açılarak bacadan duman çıkışı sağlanacak, zaten yanma süresince aynı zamanda temiz havanın girebilmesi için kapı açık tutulmalı. Fırın ısınıp, içinde yakılan malzeme kor olduktan sonra pişirmeye geçilecek, pişirmeye geçildikten sonra da zaten kapı kapatılacak ki içerideki ısı muhafaza edilsin. Yani kapıyı açıp, kapatarak zaten dumanın çıkışını, taze hava beslemesini kontrol edebileceksiniz. Bacayı kapıdan içerde yapsanız nasıl kontrol edeceksiniz? Bacaya bir valf takarak.

      Sil
  5. Hocam taban tuglasi doğarken kil toprak harcı demissiniz bu harç tam olarak nasıl hazırlanır ve bunun yerine bildiğimiz NORMAL toprak kullanılabilir mi teşekkürler

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Ateş tuğlasının altında beton harç kullanabilirsiniz. Tuğla arasında kalan boşluklara kil kullanmak gerekir. Beton harç, ateş tuğlası arasında durmaz. Hamurlu malzeme attığınızda malzemenin altına yapışır.Killi harc fazla yapışkandır. Nemlendirildiğinde ele ve herhangi bir cisme yağlı hissi verecek şekilde yapışır .Su geçirme ihtimali daha düşüktür. betondan daha iyi yalıtım sağlar.

      Sil
    2. Bizim yaparken Kullandığımız harç şu şekildedir. İşinize yarayabilir.
      1 ölçü şamot (kil benzeri özel toprak karışımı bulamazsanız toprak ve saman karışımı hazırlayın)
      1 ölçü çimento
      1 ölçü kireç
      3 ölçü elenmiş ince kum

      Sil
    3. slm Muallim,
      ateş tuğlasının altına su+kum+kireç+çimento+şamotlu harcı,
      ateş tuğlalarının aralarınada sadece şamot u (kuru ve toz halinde)koysak olur mu?

      Sil
    4. ateşin yüksek ısısı nedeniyle zamanla çimentoda ufalanmalar başlayacaktır o nedenle ateşe dayanıklı malzeme ike harç yapılması gerekir

      Sil
  6. abdullah güler
    bilgiler için çok teşekkürler. hoş bir sunum olmuş. böyle bir fırın için ne kadar tuğla gerekli oluyor, birde ne kadara mal olur. bende köydeki eve böyle bir fırın yapmayı düşünüyorum. güle güle kullanın.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Kullanılacak tuğla fırın iç çapına göre değişir. Fırın altı için 80 ateş tuğlası, fırın yan iç duvarları için ilk sırada 50 dikine tuğla örüldü. Yatay tuğla konulmuş olsa daha çok giderdi. Maliyet konusu için güncel fiyat almanız gerekli.

      Sil
    2. Güzel anlatmışsınız verdiğiniz bilgilere teşekkür ederim.ben firin kapasini bulamıyorum bu konuda yardımcı olursanız sevinirim.

      Sil
  7. Merhaba,
    Elinize sağlık. Saçma sorulardan bir tanede ben sorayım. Fırın kubbesini neden delikli tuğla ile yaptınız? Dolu harman tuğlası yada ateş tuğlası değil. (Maliyet nedeni hariç, başka bir nedeni var mı?)
    Kolay gelsin.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Delikli tuğla profesyonel olmayan ucuz maliyetli ve kullanımı kolay ve ulaşılabilir bir malzeme. Bu haliyle bile güzel oldu daha üst işler daha profesyonelce olurdu.

      Sil
  8. Merhaba, yazılanları okudum. Çok faydalı bir yazı olmuş. Elinize sağlık. Bir kaç sorum olacaktı; Birincisi Sakarya civarlarında seyyar taş fırın yapıyorlar. İnternette videolarını izledim, Sanki onlar tuz ve cam koymuyorlar gibi ateş tuğlasının altına. Onlar randıman verir mi ki? İkinci sorum da şu; eğer üst taraf kubbe değil de kare biçiminde olursa yine taş fırın özelliği taşımaz mı? Sağolun, kolay gelsin.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Cam ve tuz ısi kaybını önlemeye yardımcı olur. Tek başına ateş tuğlası yeterli olmayabilir. Bahsettiğiniz kare kubbeyi hiç görmedim bu konuda fikrim yok. Gördüklerim hep oval kubbe. Bana göre bu tip kubbe duman çıkışı ve pişirmesi için ideal.

      Sil
  9. Muallim, hocam baca ve fırın kapağının yapımı ve yerleştirilmesi gi detaylı bilgiye ihtiyacım var.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Ustalığınız yoksa baca yeri kapağı için strafor köpükten ölçü alıp tuğlaları buna göre dizin. Baca için yuvarlak kubbeden önde olacak şekilde bu ölçüye göre tuğlaları yerleştirin.

      Sil
  10. Biz fırını yaptık ama icinde cam kırığı kaya tuzu şamot koymadı ısı yayırılırmı tüm fırına

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Cam kırıkları ve kaya tuzu ısıyı daha çok tutması için yapılıyor. Şamot da ısı kaybını önlemekte normal harca göre daha dayanıklı.

      Sil
  11. Hocam, Bacanın bulunduğu fırın çıkış noktası yüksek, tünel çıkışı (ön) ise düşük örülmelidir ki fırın kapağı açıldığında duman bacadan kolaylıkla dışarı çıksın. Baca deliğinin yeterince büyük olması dumanın kolaylıkla çekilmesi için önemlidir.demişsiniz. iyi de tünel çıkışı, fırın çıkışından küçük olursa kapak nasıl açılacak? Yazınızı tekrar kontrol eder misiniz? Saygılar. Oğuz Büken.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Resimlerdeki tuğla örüm işlemini anlattım. Kapak boyutu tünele göre ayarlanmıştır. Resimleri inceleyiniz.

      Sil
  12. Hocam iki sorum olucak 1;Kaya tuzu yerine ince tuz kullansak sorun olurmu.. 2; ates tuğlası yerine kubbe örümünde kullandığınız tuglanin deliksiz olanından kullansak eneji kaybı yaşarmıyiz. Simdiden teşekkürler. Saygılar.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Kaya tuzu normal tuz gibi değildir kolay erimez ısıyı daha çok muhafaza eder.
      Ateş tuğlası ısı için üretilmiştir diğer tuğlalar bu kadar verimli olmaz. Dediğiniz tuğla da kalın bir tabaka oluşturur. Pişirmede tam bir randıman olmaz.
      Aslında o tuğlayı kenarları örerken delikli olanın yerine kullanmak daha mantıklı ama daha ağır olduğu için iyi ustalık gerekir.

      Sil
  13. hocam fırın kapağı ve bacanın detaylı resmi ya da anlatımı var mı? bir de kubbenin yüksekliği fırın çapının yarısı mı olacak? daha yüksek olabilir mi? teşekkürler. o. buken

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Fırın kapağını sanayide istediğiniz ölçülere göre yaptırabilirsiniz.

      Sil
  14. Merhaba bende bahçeme anlattığınız biçimde bir fırın yapacağım. Anlatımınız çok güzel faydalı paylaşımınız için çok teşekkür ederim.

    YanıtlaSil
  15. Merhabalar hocam detaylı anlatımınız için teşekkür ederim. Bende bahçeme bu tarz bir fırın yapmayı düşünüyorum herşey tamam ama baca kısmını tam kavrayamadım. Baca kapağın dışında olacak olarak anladım.kapağı açtığımızda duman bacadan çıkacaķ galiba. Ama bu durum evet ısı kaybını aza indirir ama içeride birşey pişerken kapağın kapalı olması durumunda duman nasıl cıkacak.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Baca neden kapağın dışında olsun o zaman baca koymanın ne anlamı var içerisi duman altı olur

      Sil
  16. Merhaba ustam baca tunel kalibin disinda mi olacak tunel kalibin genişliği kaç cm olacak yükseği kaç cm olacak bide baca fırının ustunde mi olacak bilgi için tesekurler

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Baca kubbe örümünüm en ucunda tünelden önce olacak ki bir işe yarasın. Kapıyı istediğiniz ölçüde ayarlayabilirsiniz

      Sil
  17. Elinize, Emeğinize sağlık!Sizi izleyerek son taşa kadar geldim :)

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. inşallah taş fırını ağız tadıyla kullanırsınız. Hayırlı olsun.

      Sil
  18. Bende "çok teşekkür ederim ustam bede sizin anlattığınız şekilde yapacak inşallah bir sorum olacak size kapak la kube arasında kaç santim olmal>dır teşekkürler

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Dikkat etmemiz gereken dairesel kubbenin iç yüksekliği; fırın yarıçapına eşit olmalıdır. Yani 100 cm’lik çaplı fırınımızın iç yüksekliği yaklaşık 50 cm olmalıdır. %10 hata payımız vardır.
      Kapak dairesel bölgenin bitimi ile yapılmalıdır.

      Sil
    2. Sayın muallim bey Bizim fırının çapı 2.80 cm buna göre kubbe yüksekliği 140 cm olmalı, hâlbuki bizim fırının kubbe yüksekliği 100 cm yapmış usta , yorumunuzu bekliyorum sayın hocam,bu arada kendim köy ekmeği fırını işletiyorum, saygılar.

      Sil
    3. Estağfirullah haddimize mi akıl vermek efendim. Bizim buradaki yazı hobi amaçlı yapılmış bir fırın. Millete fikir olması açısından paylaştık. Sizin fırın ustası elbet bu işin içindedir bir bildiği vardır. Hayırlı işler..

      Sil
  19. Kapağı dışarıya alırsan sorun kalmaz emek'te Eba olmuş olmaz sevgili dostum bir inşaat teknik elemanı olarak 😜👍

    YanıtlaSil
  20. selamlar,zeminde kullandığınız ateş tuğlanın kalınlığını 6cm olarak belirtmişsiniz.lakin kalınlığı 2 cm civarı gözüküyor.yazım yanlışı olabilirmi...

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. onlar standart ölçüde tuğlacılarda ateş tuğlası denildiğinde bunu alabilirsiniz.

      Sil
  21. Muallim bey ben 12 cm kalınlığında cam ve tuzla doldurdum sonrada 2-3 cm kalınlığında şap attım üzerine de ateş tuglasiyla devam edecem . Bu şapın bir zararı olur mu ?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Sırada fırının zemininin kaplanması var. Öncelikle fırın toprağı veya kumunu (25 kg paketlerde şamot harcı olarak satılmaktadır) suya karıştırarak cıvık hamur haline getirmemiz gerekmektedir. Tuz zeminin üzerine hazırladığımız çamuru kullanarak ateş tuğlalarını düzgün bir şekilde döşememiz ve aralarını yine çamur yardımıyla boşluk kalmayacak şekilde doldurmalıyız.Sonra tuğla örme işlemine başlayabiliriz.

      Sil
  22. Ben kenarları 110 cm olan kare olarak ördüm.Kubbeli yaptım.Çok da randımanlı oldu

    YanıtlaSil
  23. Neden baca hep fırınların önünde yapılıyor,kapak önde baca arkada olsa ne olur?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Dediğiniz durumda kapak açıldığında hızlı bir hava girişi ile ısı kaybı çok fazla olur. İçeride oluşan duman ortamı kolayca terkedemez.

      Sil
  24. Fırının altina cam tuz koyduk üstüne dışına kullandığımız tuğlalardan döşedik ekmeklerin altı kızarmıyor acaba neden

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Dışına ördüğümüz tuğlalar, ısı iletmede yetersiz kalır. Buradaki taban tuğlası düz, deliksiz özel ateş tuğlasıdır ve böyle fırın, şömine gibi ısı işleri için özel üretilir.

      Sil
  25. S.a. ustam size 1kac sorum olacak.benim elimde 25x12.5x6.5 ebatında birde çok ağır,5..6kilo civarında.atese karşı taşlar var.bunlari her tarafta. Kullana bilirmiyim?tabanında olurmu yapsam.tesekkurler

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Estağfirullah, öncelikle usta filan değilim. Dediğiniz taşlar eğer sille taşı ise taban için daha verimli olur. İnternette sille taşı diye aratıp sizdeki taşla kıyaslayın.

      Sil
  26. Vallahi ben sille taşından anlamam.belcikada kalıyorum ben.bu taşlar elektirikli sobasından çıktı.bu taşlar akşam 10da başlatılıyor elektirikle ısıtmaya .derecesi var tabi ona göre ısıtılıyor akşama kadar ısıtıyor evi.tsk..

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. kpancar@yahoo.com mail adresine fotoğraf yollayabilirsiniz.

      Sil
  27. Kubbeyi örerken sadece şamot harcımı yoksa 1ölçü şamot 1ölçü çimento 1ölçü kireç ve 3 ölçü ince kummu kullanıcaz

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Şamot harcını kullanabilirsiniz. Sadece çimento harcı, ateşi görünce dayanıklılığını yitirmemesi için biz şamot harcını tercih ettik.

      Sil
    2. Peki bu çoğu yerde okuduğum 1ölçu şamot 1 ölçü çimento 1 ölçü kireç ve 3 ölçü kumla karışmış harç işe yaramazmı.elimde 50 kg çaytaş şamot var sadece .bunu sadece sulandırıp kullansam yetmemesinden dolayı sordum

      Sil
  28. Bacanın bulunduğu fırın çıkış noktası yüksek, tünel çıkışı (ön) ise düşük örülmelidir. Fırın çıkışı yüksek,tünel çıkışı düşük nasıl olacak. Burayı anlayamadım.Zemin her yerde aynı değilmi

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. İglo evleri gibi baca biraz çıkıntılı olarak örülecek diyebiliriz. Zeminle alakası yok.

      Sil
  29. Elinize sağlık, bende bir fırın yaptım ama kapak bulamıyorum, nereden temin edebiliriz?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Sağlıkla kullanın. Kapakları standart olmaz. Bulunduğunuz yerdeki sanayide demircilere gidin istediğiniz ölçüde yaparlar.

      Sil
    2. En iyisi dokumculere dokum kapak yaptirmak cunku isiyi muhafaza eder. Dokum kapagin uzerinde ufak bir havalandirma kapagida yaptirilabilirse iyi olur

      Sil
  30. ALLAH razi olsun cok faydali bir paylasim olmus,sorulari da sabirla cevaplamissiniz bunun icinde tesekkur ederim,cok faydalandim.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Teşekkür ederim sağolun, İlmin zekatı, onu başkalarıyla paylaşmaktır. Fayda vermeyen ilimden, Allah'a sığınırım. Fırın yapımı ile ilgili internet aramalarında ustaların reklamlarından başka birşey bulamayınca, hobi amaçlı olarak hazırlanan bu yazıyı sanal alemde paylaştım. Milletimize afiyet ve ağız tadı olması temennisiyle inşallah hayırlara vesile olur.

      Sil
  31. Merhaba hocam, keşke şurasını şöyle yapsaydım dediğiniz birşey var mı? Mesela 100cm çap yeterli geliyor mu? Ben 110cm ile 120 arasında kararsızım. Son pişmanlık para etmeyecek çünkü. Ben de bütün malzemeleri aldım okulların tatil olmasını bekliyorum. Tabanda cam ve tuz kullanmayı düşünmüyorum. Onun yerine tabana deniz kumu sereceğim. Cam iletken çabuk ısınır ve ısıyı da çacuk bırakır. Tuz tamam ama o da fırına koyacağınız sulu birşey taşıp taş aralarından bir yol bulup sızarsa eriyip taban tuğlalarının zamanla oynamasına, çökmesine neden olabilir. Tabana cam yünü serdikten sonra deniz kumu, kumun üzerine bolca deniz kumuyla karıştırdığım samansız çamuru yayıp ateş tuğlalarını yerleştirmeyi düşünüyorum. Kum çok iyi ısı tutacaktır.Birde sanırım kubbede yarım tuğla kullanmışsınız. Kubbe için kaç adet tuğla kullandığınızı hatırlıyor musunuz?(Kaçırmış olabilirim.)Teşekkürler.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Merhaba,burada anlattığım büyüklük bence yeterli. Tabi olarak kendi isteğinize göre daha farklı ölçüde yapabilirsiniz. Deniz kumu meselesinde yorum yapamam bilmiyorum. Tuz öyle sızıntıyla kolay eriyecek birşey değil. Isının etkisiyle gittikçe taş gibi sertleşiyor. Tuğla miktarını da net bilmiyorum. Sadece delikli tuğla yerine içi dolu tuğla kullanmak daha mantıklı olacaktı. Biz eldeki malzemeyi değerlendirdirmek en iyisi olur diye düşündük bunun yerine tuğla seçimi için alttaki fotodakiler daha iyi olabilirdi. Kolay gelsin.

      Sil
  32. Selamlar. Tabandan sonra ilk siradan başlayarak dikine tugla koymadan eğim verdik. İç çapı 90 cm. Ortaya merkeze 45 cm lik bir aparat yaparak done done tuğlamızi ördük. Kubbeyi tam zeminden yaptık. Bunun kullanımda bir mahzuru olur mu.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Fırın yüksekliğiniz anlattığınıza göre biraz kısa olmuş gibi. Kullanımda bu nasıl olur hiç bilmiyorum. Siz tecrübe edip bizimle paylaşabilirsiniz. Hayırlı olsun.

      Sil
  33. Cam kırığı olarak soda şişeleri kullanılabilir mi normal pencere camından bir farkı var mı?

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Şişe camı kullanıldı,soda şişeleri toplamıştık. Pencere camı daha ince kalır. cam ısıyı tutsun diye uygulanmıştır.

      Sil
  34. Elinize sağlık
    İki sorum olacak
    1- fırın yukarı dogru oval degilde tam kare olabilirmi?
    2- baca önde değil de arkada olabilirmi

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Merhaba, yaptıktan sonra olur.Niye olmasın? Ama ısıyı daha erken bırakabilir. Kare yaparsanız çökme olabilir. Oval/kubbeli yapın bence. Çok zor değil.Her sırada 1.5-2cm meyil verirseniz kubbe kapanıyor. Ben hiç destek kullanmadan yaptım. Biraz cesaret... başlayınca sonu geliyor. Kolay gelsin.

      Sil
    2. Taş fırınlar genelde oval yapılı oluyor. Kare şeklindeki fırınlar, etli ekmek fırınları ve normal ekmek fırınları oluyor.
      Baca, hava akışı için taş fırında ön tarafta bulunuyor. Arka tarafta olup olamayacağı hususunda bir bilgim yok.

      Sil
  35. Cok tesekkurler paylasiminiz icin
    Bende bir denemem oldu kafama takilan paylasiminizdaki yari capi nin yarisi olursa iyi olur demeniz firin ic yuksekligi ben 107cm capi 80cm ic yukseklik olarak yaptim umarim calisir daha ilk ates vermedim

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Hayırlı olsun, olur niye olmasın deneye deneye yapıyoruz sonuçta usta değiliz ki. Allah afiyet versin.

      Sil
  36. Benimde birkaç sorum olacak. Aynı ölçülerde bende fırın yapacağım. Taban taşını hesapladım 42 adet yeterli oluyor. Siz 80 adet kullanmışsınız. Benim hesap mı yanlış? 10x20x5 cm tuğlalardan hesapladım. Asıl sorum ise kubbeye kaç adet tuğla gidiyor. Ona göre malzeme almam gerekiyor. Bir sorumda kapağı nasıl sabitlediniz? Giresunda da fırınlar çok var. Köydeki fırınların hiçbirinde baca yok. Direk kapaktan çıkıyor duman. Sadece duman lekesi çok oluyor. Şimdiden teşekkür ederim.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Malzemeleri kendi ölçülerinize göre alırsınız. Ateş tuğlası bulursanız daha iyi olur. Eski evlerden atık olarak çok çıkar. Bacasız fırınlar da var. Tandır ekmek tarzı, etli ekmek fırını, karan fırın, yer fırını gibi çeşit çeşit yöresel fırın tipi var. Tercihinize göre istediğinize karar verin. Kubbe küre biçiminde olduğu için kalıp ve örme işi biraz sıkıntılı. Kapıyı en başta belirleyip ona göre öne yerleştirmek lazım. Sonradan kapı yerleştirmesi olmaz.

      Sil
  37. "bir taş fırının iç çapı ne kadar önemli. Ben 90 cm iç çapı olan bir fırın yapamıyorum. 60-70 cm olsa nasıl olur. Çok küçük fırınlar ekmek pizza nın haşlanmasına neden olur diyorlar. az yakarsan az ısınır diyorum ben de .Ne dersiniz?"

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. 70cm çap bu çeşit fırınlar için oldukça küçük olur, odun fırınlarında yüksek ateş oluştuğundan, ısınan hava dar ortamda yiyeceklerin çabuk yanmasına sebep olur. Bu nedenle fırının en az 1 metre civarı bir çapa sahip olması sağlıklı olur. Kuyu çeşit tandır fırınları, biraz daha dar ölçülü olarak yapılabilir. İsterseniz dediğiniz ölçülerde tandır fırını yapabilirsiniz.

      Sil

Fayda vermeyen ilimden Allah'a sığınırım. “Allah'ım; bana öğrettiklerinle beni faydalandır, bana fayda sağlayacak ilimleri öğret ve ilmimi ziyadeleştir."

İlim; amel etmek ve başkalarıyla paylaşmak içindir. Niyetimiz hayır, akıbetimiz hayır olur inşallah. Dua eder, dualarınızı beklerim...