Fahruddin Razi ve Tefsiri Örnek Metin Tercümesi

·  Kaynaklarda tam adı Muhammed  b.  Ömer  b.  el-Huseyn  b.  Ali  el-Kuraşî  et-Teymî  el-Bekrî  etTaberistânî olarak  geçer.  Fahruddîn  onun  lakabıdır.  Kendisine  allâme ve şeyhulislam da  denmiştir.  Soyunun  Kureyş’e  dayandığı  söylenir.Fahruddin  er-Râzî’nin  babası  Hatîbu’r-Rey  adıyla  anılan  Ziyauddîn Ömer büyük bir alimdir.

·      Üstün zekası, güçlü hafızası, etkili hitabeti olan Râzî, kelam, fıkıh usûlü, tefsîr,  Arap  dili,  felsefe,  mantık,  astronomi,  tıp  ve  matematik  gibi alanlarda  uzmanlaşmış  ve  eserler  vermiştir.  Râzî,  Mutezilî,  Kerrâmî  ve Batınî akımlarla fikrî mücadele içinde olmuştur.

·      Râzî,  itikatta  Eş’arî  ve  fıkıhta  Şafiî’dir.  Ancak  zaman  zaman  Eş’arî kelamını ve Şafiî’nin bazı görüşlerini eleştirmiştir. Râzî’nin felsefî kelam yöntemini  geliştirdiği  söylenir. Onun  en  çok  öne  çıkan  yanı kelamcılığıdır.

·      Râzî’nin tefsîrinin adı Mefatihu’l-Gayb olmakla birlikte etTefsîru’l-Kebîr adıyla da anılır. Râzî, Kur’an tefsîrini, aklî ilkeler ışığında Kur’an’a yönelecek eleştirileri cevaplandırmak ve çürütmek için yazdığını belirtir. Râzî’nin, tefsîrini hayatının son on yılında yazmış olduğu söylenebilir.

·      Mefatihu’l-Gayb’ın  kaynaklarının  başında  İbn  Abbâs’ın  tefsîr  ve  te’villeri gelir. Razi, İbn Abbâs’ın dışında Ubeyy b. Ka’b, İbn Mes’ûd,  Hz.  Ömer  ve  Hz.  Âişe’den  de  görüşlere  yer verir.  Râzî,  tabiûn müfessirlerinden de yararlanmıştır. Taberî’nin  Câmiu’l-Beyân’ı Razi tefsirinin  en  önemli  rivayet  kaynaklarından  biridir.  Kelime  tahlillerinde  ezZeccâc ve el-Ferrâ’dan yararlanır. Dille ilgili önemli kaynaklarından biri el-Kaffâl’dır.  Râzî,  el-Gazzâlî’nin  eserlerinden  bilgilere  ve  görüşlere  yer verir. Dilbilimsel  tahliller,  ayetler  arasındaki  uyum Konularında Ebû  Muslim el-İsfahânî (ö.322/934) dan yararlanmıştır.

·      Râzî,  Mukatil  b.  Suleyman  (ö.150/767),  İbn  Kuteybe (ö.276/889),  Kâdî  Abdulcebbâr  (ö.303/905),İbn  Arefe  (ö.323/935)  İbn  Fûrek  (ö.406/1015),  Ebu  İshak  es-Sa’lebî  (ö.427/1035)  ve  el-Vâhidî  (ö.468/1075) , ez-Zemahşerî(ö.538/1143)ve Ebu Bekr el-Esam gibi alimlerden  de yararlanmıştır.

·      Râzî  ayetleri  tefsîr  ederken  mes’ele, bâb, nev’, hucce, kavl, hukm  gibi adlandırmalarla başlıklandırmalar yapar. Böylece okuyucuyu sistemli bir anlatımla buluşturur.

·      Râzî, tefsîrinde kıratlara da yer verir. Şazz kıraatlere itibar etmez; mütevatir kıraatleri hüccet olarak görür. Nahivcilerin okuma biçimleri yerine kurrâdan tevatüren nakledilen okuyuşları tercih eder. Bazen kıraat farklılıklarına aklî izahlar getirir.

·      Râzî, tefsîrinde sahabe ve tabiûn müfessirlerinden Kur’an tefsîrine ilişkin bilgi, açıklama ve görüşleri nakleder. Bunların başında sebeb-i nüzul rivayetleri gelir. Bazı ayetlerin birden çok iniş sebebine de yer verir. Aklî ve tarihî bir çelişki veya ayetin nazmı ile bir uyumsuzluk olduğu kanaati uyandığında nüzul sebebini terk eder. Đsrailî haberlere olumlu bakmasa da bazı durumlarda bu tür bilgileri de kullanır.

·      Râzî  ayet  ve  sureler  arasındaki  münasebete  önem  verir. Ayetleri,  başka  ayetlerle  açıklamaya özen  gösterir.  Hadislere  de  tefsîrinde  yer  verir. Sarf  ve  nahiv  açısından ayetleri ayrıntılı olarak irdeler ve şiirleri de delil olarak kullanır. Kelâmî açıklama  ve  tartışmalara  tefsîrinde  yoğun  olarak  yer  verir.

·      Râzî, zaman zaman işarî te’villere de başvurur ve tefsîrinde fen bilimleri  ve  özellikle  astronomiden  yararlanarak  açıklamalar  yapar.  Tıp alanında uzman olduğu için bazı ayetlerde tıbbî açıklamalara başvurur. Râzî, her dirayet tefsîrinde olduğu gibi fıkhî yorumlamalar yapar. Şafiî olduğu  için  genellikle  Hanefî  mezhebinin  görüşlerini  eleştirir.

·      Kâdî  Beydâvî,  Ebussuûd,  İsmail  Hakkı  Bursevî, Âlûsî, Muhammed Abduh ve Elmalılı Hamdi Yazır gibi alimler Razi tefsirinden etkilenmişlerdir. Subkî   “Onun  tefsîri,  tefsîrle  birlikte  her  şeyi ihtiva  eder.”  diyerek Râzî’yi  İbn  Teymiyye  ve  Ebu  Hayyân  el-Endelusî ‘ye karşı savunmuştur. Kaynak: Ankara Üniversitesi Uzaktan Eğitim Yayınları Tefsir Metinleri -II Editör Prof. Dr. Salih Akdemir

Razi Tefsiri Mefatihul Gayb Örnek Metin Tercümesi için tıklayınız...

Tasavvuf Dersi Konu Özeti

İlahiyat lisans Tamamlama 2. Sınıf Ders Özetleri  ilitam kitaplarından yararlanarak özetleme yapılmıştır. Özetleme işleminde Ankara İlitam'ın uzaktan eğitim yayınları esas alınmıştır. öğrencilerimize faydalı olması amacıyla burada yayınlanmıştır. indirmek için tıklayınız...

Dinler Tarihi Konu Özeti

İlahiyat lisans Tamamlama 2. Sınıf Ders Özetleri  ilitam kitaplarından yararlanarak özetleme yapılmıştır. Özetleme işleminde Ankara İlitam'ın uzaktan eğitim yayınları esas alınmıştır. öğrencilerimize faydalı olması amacıyla burada yayınlanmıştır.
indirmek için tıklayınız...

Hadis Tarihi-1 Konu Özeti

İlahiyat lisans Tamamlama 2. Sınıf Ders Özetleri  ilitam kitaplarından yararlanarak özetleme yapılmıştır. Özetleme işleminde Ankara İlitam'ın uzaktan eğitim yayınları esas alınmıştır. öğrencilerimize faydalı olması amacıyla burada yayınlanmıştır. indirmek için tıklayınız...

Tefsir Tarihi-1 Konu Özeti

İlahiyat lisans Tamamlama 2. Sınıf Ders Özetleri  ilitam kitaplarından yararlanarak özetleme yapılmıştır. Özetleme işleminde Ankara İlitam'ın uzaktan eğitim yayınları esas alınmıştır. öğrencilerimize faydalı olması amacıyla burada yayınlanmıştır.  indirmek için tıklayınız...

İslam Tarihi-2 Konu Özeti

İlahiyat lisans Tamamlama 2. Sınıf Ders Özetleri  ilitam kitaplarından yararlanarak özetleme yapılmıştır. Özetleme işleminde Ankara İlitam'ın uzaktan eğitim yayınları esas alınmıştır. öğrencilerimize faydalı olması amacıyla burada yayınlanmıştır.  indirmek için tıklayınız...

İslam Felsefesi Tarihi Konu Özeti

İlahiyat lisans Tamamlama 2. Sınıf Ders Özetleri  ilitam kitaplarından yararlanarak özetleme yapılmıştır. Özetleme işleminde Ankara İlitam'ın uzaktan eğitim yayınları esas alınmıştır. öğrencilerimize faydalı olması amacıyla burada yayınlanmıştır.  indirmek için tıklayınız...

Felsefe Tarihi Konu Özeti

İlahiyat lisans Tamamlama 1. Sınıf Ders Özetleri  ilitam kitaplarından yararlanarak özetleme yapılmıştır. Özetleme işleminde Ankara İlitam'ın uzaktan eğitim yayınları esas alınmıştır. öğrencilerimize faydalı olması amacıyla burada yayınlanmıştır. Dosyayı indirmek için tıklayınız....

İslam Ahlak Felsefesi Konu Özeti

İlahiyat lisans Tamamlama 1. Sınıf Ders Özetleri  ilitam kitaplarından yararlanarak özetleme yapılmıştır. Özetleme işleminde Ankara İlitam'ın uzaktan eğitim yayınları esas alınmıştır. öğrencilerimize faydalı olması amacıyla burada yayınlanmıştır. indirmek için tıklayınız...

İslam Tarihi-1 Konu Özeti

İlahiyat lisans Tamamlama 1. Sınıf Ders Özetleri  ilitam kitaplarından yararlanarak özetleme yapılmıştır. Özetleme işleminde Ankara İlitam'ın uzaktan eğitim yayınları esas alınmıştır. öğrencilerimize faydalı olması amacıyla burada yayınlanmıştır.indirmek için tıklayınız...

Kuran-ı Kerim 2 Dersi Konu Özeti

ilahiyat lisans Tamamlama 1. Sınıf Ders Özetleri  ilitam kitaplarından yararlanarak özetleme yapılmıştır. Özetleme işleminde Ankara İlitam'ın uzaktan eğitim yayınları esas alınmıştır. öğrencilerimize faydalı olması amacıyla burada yayınlanmıştır. indirmek için tıklayınız...

İslam Hukuku-1 Konu Özeti

İlahiyat lisans Tamamlama 1. Sınıf Ders Özetleri  ilitam kitaplarından yararlanarak özetleme yapılmıştır. Özetleme işleminde Ankara İlitam'ın uzaktan eğitim yayınları esas alınmıştır. öğrencilerimize faydalı olması amacıyla burada yayınlanmıştır.İslam hukuku özetini indirmek için tıklayınız...

Arapça-1 Kitabı ve Tercümesi

İlahiyat lisans Tamamlama 1. Sınıf 1.Dönem ilitam ders kitaplarından yararlanarak özetleme yapılmıştır. Özetleme işleminde Ankara İlitam'ın uzaktan eğitim yayınları esas alınmıştır. öğrencilerimize faydalı olması amacıyla burada yayınlanmıştır. Arapça Kitabının Türkçeye çevrilmiş 1-8 arası ünitelerin tercümesini indirmek için tıklayınız....


Arapça Kitabının aslını pdf olarak indirmek için tıklayınız...

Sistematik Kelam Konu Özeti

İlahiyat lisans Tamamlama 1. Sınıf 1.Dönem Ders Özetleri aşağıda yer alan derslerden ilitam kitaplarından yararlanarak özetleme yapılmıştır. Özetleme işleminde Ankara İlitam'ın uzaktan eğitim yayınları esas alınmıştır. öğrencilerimize faydalı olması amacıyla burada yayınlanmıştır. indirmek için tıklayınız...

Fıkıh Usulü Konu Özeti

İlahiyat lisans Tamamlama 1. Sınıf 1.Dönem Ders Özetleri aşağıda yer alan derslerden ilitam kitaplarından yararlanarak özetleme yapılmıştır. Özetleme işleminde Ankara İlitam'ın uzaktan eğitim yayınları esas alınmıştır. öğrencilerimize faydalı olması amacıyla burada yayınlanmıştır. İndirmek için tıklayınız.

Kuran-ı Kerim-1 Dersi Konu Özeti

ilahiyat lisans Tamamlama 1. Sınıf 1.Dönem Ders Özetleri aşağıda yer alan derslerden ilitam kitaplarından yararlanarak özetleme yapılmıştır. Özetleme işleminde Ankara İlitam'ın uzaktan eğitim yayınları esas alınmıştır. öğrencilerimize faydalı olması amacıyla burada yayınlanmıştır. İndirmek için Tıklayınız...

İlahiyat Mantık Konu Özeti

İlahiyat lisans Tamamlama 1. Sınıf 1.Dönem Ders Özetleri aşağıda yer alan derslerden ilitam kitaplarından yararlanarak özetleme yapılmıştır. Özetleme işleminde Ankara İlitam'ın uzaktan eğitim yayınları esas alınmıştır. öğrencilerimize faydalı olması amacıyla burada yayınlanmıştır. İndirmek için Tıklayınız...

Ters Trigonometrik Fonksiyonların Türevi

 Ters trigonometrik fonksiyonların türevi alınırken öncelikle ters trigonometrik fonksiyonların özelliklerinden yararlanarak buna uygun bir üçgen çizilir ve oluşan eşitliğin her iki tarafı da x'e göre türev alınır. Bu şekilde tüm ters trigonometrik fonksiyonların türevi bulunmuş olur.

Tanx ve Cotx Türevleri İspatları

Toplam fark formülleri kullanılarak türev tanımından yararlanıp tanx ve cotx fonksiyonun türevleri alınır.

Sinx ve Cosx Fonksiyonları Türev İspatları

Açının sinüsü ve kosinüsü: Birim çember üzerinde, rastgele bir P noktası belirleyelim. P noktasından orijine çizilerek oluşturulan açıyı gözönüne alalım. P noktasının bu açı sayesinde oluşturduğu apsis değerine açının kosinüsü, P noktasının ordinatına da açının sinüsü denir. Verilen P noktası için; x = cosa , y = sina olduğundan aşağıdaki sonuçlar çıkarılabilir.

1.     P noktası çember üzerinde ve yarıçapı 1 birim olan birim çember üzerinde bir nokta olduğu için; Cosinüs fonksiyonu -1 ile 1 arasında değerler alacaktır. Verilen tüm reel sayı değerleri için cosinüs fonksiyonun alabileceği en küçük değer -1 ve alabileceği en büyük değer ise +1 olacaktır. Birim çember üzerinde bu durum kolaylıkla görülebilir.

            -1 < cosa < 1  veya  cos : R ---> [-1,1]  dir. Yani kosinüs fonksiyonunun tanım kümesi R, görüntü kümesi [-1,1] dir. 
Aynı şekilde ; Sinüs fonksiyonu -1 ile 1 arasında değerler alacaktır. Verilen tüm reel sayı değerleri için sinüs fonksiyonun alabileceği en küçük değer -1 ve alabileceği en büyük değer ise +1 olacaktır. Birim çember üzerinde bu durum cosinüs fonksiyonunda olduğu gibi kolaylıkla görülebilir. 

-1 < sina < 1  veya  sin : R ---> [-1,1]  dir. Yani sinüs fonksiyonunun tanım kümesi R, görüntü kümesi [-1,1] dir.

2.     x = cosa  ve  y = sina  olduğuna göre;    birim çemberde çizilen dik üçgen yardımıyla bir a açısı için pisagor teoremi uygulanırsa; cos²a + sin²a= 1  bulunur.  Bu trigonometrideki temel teoremlerden biridir.

Açının tanjantı ve kotanjant değerleri bulunurken; Birim çemberin dışındaki bir A noktasından çizilen teğeti incelersek;  m,  bir reel sayı olmak üzere, T(1,m) noktası teğetin üzerindedir. T noktasının ordinatına oluşan açının tanjantı denir. Tanjsnt değeri aynı zamanda verilen bir doğrunun eğimini verir. Eğim m harfi ile gösterilirse kısaca  m = tana yazılabilir.

Sonuç :T(1,m) noktası teğet üzerindeki herhangi bir nokta için, m herhangi bir nokta olabilir. Dolayısıyla; tanjant fonksiyonunun tanım kümesi pi sayısı 180 derece olarak ifade edilen radyan açı olmak üzere, (pi/2 +kpi) yani 90 derece ve tek katlarında (90, 270, 450... gibi açılar hariç olmak üzere) hariç bütün gerçel sayılar kümesinde tanımlıdır. Tanjant fonksiyonun görüntü kümesi ise R dir. Aynı şekilde cotanjant fonksiyonunun tanım kümesi (pi+kpi) yani 180 derece ve katlarında 180, 360, 540,...vs gibi açılar hariç olmak üzere) hariç bütün gerçel sayılarda tanımlıdır ve görüntü kümesi de R  olarak belirlenir. 

Tanjant ve cotanjant fonksiyonları çarpma işlemine göre birbirlerinin tersi olduğundan yani tanx = 1/cotx olarak yazılabildiği için tanx.cotx=1 olarak önemli bir teorem bulunmuş olur.

Tanjant ve cotanjant fonksiyonları aslında esas fonksiyonlar olmayıp tali fonksiyonlardandır. Yani tan fonksiyonu aslında bir açının sinüs değerinin, cosinüs değerine bölümü ile bulunabilir. tanx=sinx/cosx olarak yazılabilir. Aynı şekilde cotx=cosx/sinx olarak yazılabilir.

Verilen bu ön bilgilere göre trigonometrik fonksiyonların türevi alınırken trigonometrideki (Bkz. Trginometri Dönüşüm formülleri) (Bkz. Trigonometri Toplam ve fark formülleri) ve limit ile verilen türev tanımından yararlanılarak türev hesabı yapılır.

Sinx/x Limiti İspatı

Sinx/x limiti hesaplaması yapılırken birim çemberden yararlanılabilir. Öncelike birim çember çizilir. Birim çemberde herhangi bir x açısının seçilmesi ile birlikte aşağıda da gösterildiği gibi |OH|, |TA| ve |PH| uzunluklarının trigonometrik oranlar cinsinden değerleri yazılır. Daha sonra oluşan üçgende kenar uzunlukları arasındaki büyüklük sıralaması yazılır ve yazılan bu sıralamada eşitsizliğin her iki tarafı da sinx ile bölünür ve x=0 noktası için limit değeri alınır buna göre sinx/x limiti bulunmuş olur.

Mutlak Değer Fonksiyonu Özellikleri ve Grafiği

Sayı doğrusu üzerinde x reel sayısının orijine olan uzaklığına x in mutlak değeri denir.|x| biçiminde gösterilir.

MUTLAK DEĞERİN ÖZELLİKLERİ
1) |x|>0 veya |x|=0 olmak zorundadır. Yani |x| değeri hiçbir zaman negatif sonuç alamaz. 

2) |x| = |–x| ve |a – b| = |b – a| dır.  

3) |xⁿ| = |x|ⁿ mutlak değerin kuvvetini almakla, önce kuvvetini alıp sonra mutlak değerini almak arasında fark yoktur.

4) |x . y| = |x| . |y| çarpım ayrı ayrı mutlak değer şeklinde yazılabilir. y ifadesi, 0 olmamak şartıyla, |x / y| = |x| / |y| şeklinde bölme işlemi ayrı ayrı yazılabilir. 

5) |x| – |y| < |x + y| < |x| + |y| üçgen eşitsizliği kullanılabilir.

6) a, 0'dan farklı bir Reel sayı ve, x bir Reel sayı ise; |x| = a denklemi için, x = a veya x = – a şeklinde iki farklı çözüm bulunur.

7) |x| = |y| ise, x = y veya x = – y dir.

8) x değişken a ve b sabit birer reel sayı olmak üzere,|x – a| + |x – b|
ifadesinin en küçük değeri a <x< b koşuluna uygun bir x değeri için bulunan sonuçtur. Yani mutlak değerin içeriğinin her iki kısımda da 0'a eşitlenir daha sonra bulunan x değerleri ifadede yerine yazılarak hangi sonuç daha küçük ise o değer alınır. 

9) x değişken a ve b sabit birer reel sayı olmak üzere,|x – a| – |x – b|
ifadesinin en küçük değeri x = a için, en büyük değeri ise x = b için bulunur.

10) a, pozitif sabit bir reel sayı olmak üzere, |x| < a ise, – a < x < a dır.

11) a, pozitif sabit bir reel sayı olmak üzere, |x| > a ise, x > a  veya  x < – a dır.

Grafik Çizimi

Mutlak değer fonksiyonun grafik çizimi için ayrıca ayrıntılı bir yazımızı da inceleyebilirsiniz. (Bkz. Mutlak Değer Grafik Çizimi)

Mutlak Değer Fonksiyon Grafiği

Bir mutlak değer fonksiyonu verildiğinde grafiği çizilirken; öncelikli olarak fonksiyonun kritik noktaları tesbit edilir daha sonra buna göre fonksiyon parçalı fonkiyon biçimde belirlenen noktalara göre tekrar yazılır. Bu aşamadan sonra parçalı fonksiyona dönüştürülen fonksiyonun her bir parçası tek tek çizilir. Şartlara uygun olarak tüm parçalar çizildiğinde esas fonksiyonun grafiği de çizilmiş olur.

Logaritma Fonksiyonu Türevi

Logaritma fonksiyonun türevinin ispatı yapılırken logaritma özellikleri kullanılırken ayrıca özel olarak limitin e sayısını verdiği eşitlikten yararlanılır. e sayısı matematikte özel bir sayıdır. e sabitine dolaylı olarak ilk değinen İskoç matematikçi John Napier olmuştur. 

Napier, 1618'de logaritmalar üzerine yayımladığı bir kitabın ekinde, e sabitini kullanarak bazı hesaplar yapmıştır; fakat sabitin kendisiyle fazla ilgilenmemiştir. e sayısını gerçek anlamda ilk keşfeden Jakob Bernoulli olmuştur. Bernoulli, e sayısını 1683'te birleşik faiz problemini incelerken keşfetmiş ve bu sayının yaklaşık değerini hesaplamıştır. Sabite e ismini veren ise İsviçreli matematikçi Leonhard Euler'dir. 

Euler ilk olarak 1731'de Christian Goldbach'a yazdığı bir mektupta bu sabitten "e sayısı" diye bahsetmiştir. Euler öncesi ve sonrasında bu sabit için b ve c harfleri de kullanılmışsa da sonuçta kabul edilen isim e olmuştur.Euler e sayısını, virgülden sonra 23. basamağına kadar hesaplayabilmiştir. Günümüzde ise e sayısının milyarlarca basamağı bilinmektedir. e sayısının irrasyonel bir sayı olduğu Euler tarafından, aşkın bir sayı olduğu ise Fransız matematikçi Charles Hermite tarafından kanıtlanmıştır.