Verilerin grafikle gösterimi

Etiketler : grafik çizimi gündelik hayatta matematik istatistik veri analizi

İstatistiksel araştırma sürecinde belli bir soru etrafında toplanan veriler, düzenlenerek analize hazır hâle getirilir. Veri toplama planı yapma ve verileri analize hazır hâle getirme süreci, oluşturulan istatistiksel araştırma sorularına göre yapılmalıdır. Toplanan veriler analiz edildikten sonra bulguların yorumlanması ve gösterilmesi (sunumu) aşamasına geçilir. Verilerin gösteriminde çizgi, sütun, daire, kutu, serpme, histogram ve nokta dağılımı gibi grafikler kullanılır. 

Sütun grafiği: kesikli veriler için kullanılan hızlı yorumlamaya müsait bir grafik türüdür. Çizgi grafiği sürekli verilerde kullanılır. Çok fazla verinin bulunduğu durumlarda daha sık tercih edilir. 

Histogram: Veri görselleştirmede kullanılan histogram, bir veri grubundaki verilerin belirli sayıda gruplara ayrılarak her gruptaki veri adedinin bir sütunla gösterildiği grafiklerdir. Sütun grafiğinden farklı olarak sütunlar arasında boşluklar bulunmaz. Histogramın kaç sütundan oluşacağı grup sayısı ile ifade edilir. Her sütundaki verilerin grup genişliği bulunurken açıklık, grup sayısına bölünür. Bulunan değerden sonraki tam sayı, grup genişliğini verir.

Örnek: Matematik dersinden bir sınıftaki 15 öğrencinin aldığı puanlar aşağıda verilmiştir: Bu puanlara göre 5 gruptan oluşan bir histogram grafiği çizelim. (Şekil 1)

3,22,28,30,35,45,55,58,62,70,70,75,79,89,100

Puanlar	Sayı
1≤x≤20	1	Grup Adedi:5 En düşük puan:3 En yüksek Puan:100 Açıklık: 100-3=97 Grup Genişliği: 97/5=19,4≈20
21≤x≤40	4
41≤x≤60	3
61≤x≤80	5
81≤x≤100	2

Daire grafiğinde veriler daire içine dairenin merkez açısıyla orantılı olarak yerleştirilir. Tüm dairenin merkez açısı 360^o olduğundan verilerin toplamı %100 lük pay, orantı yardımıyla her bir veriye merkez açıya göre dağıtılır.

Örnek: Bir şehirdeki tarım ürünlerinin yıllık üretim tonları tablo olarak verilmiştir. Bu tablodaki verilere göre daire grafiğini oluşturalım. (Şekil 2)

Ürün	Üretim (ton)	Merkez Açı o	Yüzde %
Buğday	480	120o	≈33,4
Arpa	360	90o	25
Pancar	280	70o	≈19,4
Mısır	200	50o	≈13,8
Yulaf	120	30o	≈8,4
Toplam	1440	360o	%100

Kutu Grafiği: Bir dağılımın alt uç (minimum) değer, alt çeyrek değer (Ç1 veya %25’lik dilim), ortanca (Ç2 veya %50’lik dilim), üst çeyrek değer (Ç3 veya %75’lik dilim) ve üst uç (maksimum) değerden oluşan beş sayılı özetinin görselleştirilmesi için kullanılan grafik türüdür.

Kutu grafiği çizilirken şu adımlara dikkat edilir: I. Veri grubunu içine alan bir sayı doğrusu çizilir. II. En küçük ve en büyük değerler kutu grafiğinin uç noktaları olarak işaretlenir.  III. Alt ve üst çeyrekler kutunun kenarları olarak alınır. IV. Ortanca kutunun içinde belirtilir. (Şekil 3)

Serpme Grafiği: İki farklı değişken arasındaki ilişkiyi vurgulamak için kullanılır. İki değişken arasındaki ilişkiyi göstermek için serpme grafiği kullanılır. Serpme grafikleri 3 şekilde yorumlanır. Pozitif Yönlü İlişki: Değişkenlerden biri artarken diğeri de artıyorsa bu iki değişken arasında pozitif yönlü ilişki vardır. Negatif Yönlü İlişki: Değişkenlerden biri artarken diğeri de azalıyorsa bu değişkenler arasında negatif yönlü ilişki vardır. İlişkisiz: Değişkenler arasında artma veya azalma ilişkisi yoksa değişkenler ilişkisizdir.

Örnek: Bir ürünün farklı mağazalara göre fiyatları aşağıdaki gibi listelenmiştir. Buna göre bu listeye göre serpme grafiğini oluşturalım.  (Şekil 4)

	Fiyat
Mağaza 1	4800
Mağaza 2	3600
Mağaza 3	2800
Mağaza 4	2000
Mağaza 5	1200
Mağaza 6	1200
Mağaza 7	2500
Mağaza 8	2900
Mağaza 9	3000
Mağaza 10	2500
Mağaza 11	4000
Mağaza 12	6000
Mağaza 13	5000
Mağaza 14	1500
Mağaza 15	2500

 

Balık kılçığı diyagramı, bir etki veya problem için birçok olası sebebi tanımlamak için kullanılır. Bir problem karşısında beyin fırtınası oturumunda görüşler sıradanlaşıp monoton hale geldiğinde veya sorunun kaynaklandığı olası nedenleri etkili bir şekilde belirlemek için kullanılabilir. Balık kılçığı diyagramı fikirleri hızlı bir şekilde ilgili kategoriler içerisinde sınıflandırır. Takım üyelerinin sebepler arasındaki ilişkiyi kolayca görebilmelerine avantaj sağlar.  

İstatistiksel araştırma süreci ile ilgili özet ders notuna ulaşmak için tıklayınız. (PDF)