Geçmişten günümüze kadar matematikte emek sarfetmiş bilim insanlarından bazılarını, bir tarih şeridi halinde görmek istersek, aşağıdaki gibi bir pano düzenleyebiliriz. Bu tarih şeridine benzer bir çalışmayı, Matematik sınıflarımızda değerlendirerek, öğrencilerimizde matematik bilinci oluşmasına yardımcı olabiliriz.
Daha farklı bir fotoğraflama çalışmasıyla, kapsamlı bir matematikçiler şeridi aşağıdaki şekilde de gösterilebilir. Matematikçilerin hayat hikayeleri ve matematik çalışmaları ile ilgili ayrıntılı bilgilere sitemizden ulaşabilirsiniz. Burada yer alan çalışmamız bir emek ürünüdür. Lütfen kaynak yaparak alıntılama yapınız. İyi çalışmalar...
Yukarıda resmi verilen bazı matematikçilerin hayatı ve matematik çalışmalarına sitemiz üzerinden ulaşabilirsiniz. Burada dikkat edilecek bir nokta olarak, matematik çalışmaları tarih akışı içerisinde öncelikle eski Yunan/Hint/Çin medeniyetlerinde, daha sonra Türk-İslam Medeniyeti içerisinde, buradan da Batı medeniyetine doğru bir yayılım izlemektedir. Aşağıda yer alan Türk İslam matematikçilerinden bazılarını belki de ilk defa duyacak olmamız, aslında bizlerin kendi kültür varlığımızdan ne denli habersiz olduğumuzun da acı bir göstergesidir. Bugün kullandığımız pek çok matematiksel teorem ve çalışmaların pek çoğunun, daha önceleri Türk/İslam matematikçileri tarafından temelinin atıldığını bilmek, bizleri gururlandırmakla birlikte günümüze yakın dönemlerde matematik/astronomi ve genel anlamda bilim çalışmalarında daha çok batı kaynaklı çalışmaların yapılmış olması da bizleri hüzünlendirmektedir.
Aşağıda isimleri yer alan bilginlerin, matematik ve astronomi alanında öncü nitelikte çalışmalar yaptıkları bilinmektedir. Literatür çalışmalarının başlamadığı erken dönemlerde pek çok ilmi çalışma, İslam bilginleri tarafından araştırılmış ve bu alanlarda ciddi birikimlerle yazdıkları eserler yardımıyla günümüze intikal ettirilmiştir. Bu eserlerde yer alan İslam alimlerinin çalışmaları, yoğun tercüme hareketleri ile Batı dillerine çevrilmiştir. Batılı ilim adamlarının çalışmalarından daha önce keşfedilen teorem ve kuramlar, maalesef günümüzde Batılı ilim adamlarının isimleri ile literatürde yer almaktadır. Burada mevcut coğrafyamızın zengin ilmi kaynaklarını göstermesi açısından bazı ilim adamlarının yüzyıllara göre kronolojik sıralaması verilmiştir. Bazı isimler hakkında detaylı bilgiler ayrıca verilmiştir. (-isimlerinin yanında link mevcuttur-) İsim üzerine tıklayarak ilgili bağlantılardan ayrıntılı bilgilere ulaşabilirsiniz. Bazı isimler, daha çok matematik/astronomi alanında yaptığı çalışmalarla tanınırken; bazıları da felsefe, tıp, fizik, kimya..vs çalışmalarının yanında matematik uğraşları sebebiyle de burada zikredilmiştir. Daha önceki dönemlerde yaşayan Türk/İslam bilginlerinin yaşadığı zaman/yaşantı ve doğum/ölüm tarihleri, eldeki verilerin azlığı sebebiyle kısmi kabule dayalı olarak verildiği için bazıları tam olarak kesinlik arz etmemektedir. Hazırladığımız bu çalışma ile coğrafyamızın ilim zenginliğini yeni kuşaklara aktarabilmeyi, bilim adamlarının çalışmalarının tarihimize yansımasını görebilmeyi, günümüz dünyası ile eski dönem çalışmalarının bir nevi kıyasını yapabilmeyi ve ilmi alandaki ilerlemelere farklı bir bakış açısı getirebilmeyi amaçlıyoruz.
Türk/İslam Matematikçileri Kronolojik Yüzyıl Sıralaması
8.Yüzyıl
İbrahim el-Fezari (ö.777)
Yakub bin Tarık (ö.796)
9.Yüzyıl
Muhammed el-Fezari (ö.806)
Yusuf el-Kuri
El Fadl ibn Naubaht (ö.818)
Abbas bin Said el Cevheri (ö.833)
El Harezmi (ö.840)
Sehl bin Bişr (ö.844)
Ebu Said Gürgani (ö.845)
Sahl bin Bişr (845)
Ahmed en Nihavendi (ö.845)
Abdülhamid ibn Türk (ö.847)
Ahmed Fergani (ö.861)
Habeş El Mervezi (ö.864)
El-Kindî (ö.873)
Muhammed bin Musa (ö.873)
Habeş el-Hâsib (ö.874)
El-Mahani (ö.884)
Ebu Maşer (ö.886)
ibn Firnas (ö.888)
Davud Dinaveri (ö.896)
10.Yüzyıl
Sabit b. Kurra (ö.900)
Ahmed bin Yusuf (ö.912)
Sinan ibn el-Feth
Neyrizi (ö.922)
El Battani (ö.929)
Hacac bin Yusuf bin Matar (ö.933)
Ahmed bin Sehl el-Belhî (ö.934)
Sinan bin Sabit (ö.943)
İbrahim bin Sinan (ö.946)
Ebu Kamil Şuca (ö.950)
Ebu Cafer el-Hazin (ö.971)
Abdurrahman es-Sufî (ö.986)
Nazif bin Yumn (ö.990)
Ebul Vefa (ö.998)
11.Yüzyıl
İbn Sahl (ö.1000)
Hıdr El-Hucendi (ö.1000)
Hammad El-Cevheri (ö.1002)
Hasib El Mecriti (ö.1007)
İbn Yunus (ö.1009)
el-Kabîsî (ö.1012)
Abdulcelil el-Siczî (ö.1020)
Hasan El Kerhi (ö.1020)
El-Kerecî (ö.1029)
Kuşyar bin Labban (ö.1029)
Hasen el-Kerecî (ö. 1029)
İbnü’s-Semh (ö.1035)
İbn Saffar (ö.1035)
Ebu Nasr Mansur (ö.1036)
İbn-i Sina (ö.1037)
Muhammed Temîmî el-Bağdâdî (ö.1037)
Abdülkahir el-Bağdâdî (ö.1038)
İbn Heysem (ö.1040)
El-Biruni (ö.1048)
Osmân ed-Dâni (ö.1053)
Ali bin Rıdvan (ö.1068)
Sâid el-Endelüsî (ö.1070)
İbn Haccâc el-İşbili (ö.1073)
İbn Mu'az el-Ceyyani (ö.1079)
12.Yüzyıl
Ahmed el-Nesevi (ö.1100)
Yahya en-Nakkaş Ez Zerkale (ö.1100)
İsfizârî (ö.1116)
Ömer Hayyam (ö.1136)
İbn Bacce (ö.1138)
Cabir bin Eflah (ö.1150)
Sâbit el-Haraki (ö.1158)
El İdrisi (ö.1166)
Abdurrahmân Mansûr el-Hâzinî
İbn Yahya el-Mağribi (ö.1180)
ibn Rüşd (ö.1198)
13.Yüzyıl
El-Cezeri (ö.1206)
Şerafeddin el-Tusî (ö.1213)
Ahmed bin Alî el-Bûnî (ö.1225)
Ahmed İbn Münim (ö.1228)
Müeyyidüddin el-Urdî
Esireddin el-Ebherî (ö.1265)
ibn Adlan el Mavsili (ö.1268)
Abdülvahid b. el-Lübûdî (ö.1268)
Nasreddin Tusi (ö.1274)
Muhammed bin Abdirreşîd es-Secâvendî (ö.1274)
Hasan bin Ali el-Merrâküşî (ö.1281?)
Muhyiddin el-Mağribî (ö.1283)
Şehabeddin Karafi (ö.1285)
14.Yüzyıl
Şemseddin Semerkandi (ö.1310)
Kutbeddin Şirazî (ö.1311)
Kemâleddin el-Fârisî (ö.1319)
İbnü’l-Bennâ el-Merrâküşî (ö.1321)
İbn Havvam (ö.1324)
Nizâmeddin Arec en-Nîsâbûri (ö.1329)
el-Durayhim (ö.1359)
Ahmed Eflaki (ö.1360)
İbn Şatir (ö.1375)
Şemseddin Halili (ö. 1397)
15.Yüzyıl
Nûreddin el-Cilâvî
İbnü Haim (ö.1412)
Alî el-Kalkaşendi (ö.1418)
Kadızade Rumi (ö.1436)
Gıyaseddin Cemşid (ö.1437)
Uluğ Bey (ö.1449)
Ali Kuşçu (ö.1474)
Ebu İshak el-Kubunani (ö.1481)
Ebu el-Hasan Alî el-Kalesâdî (ö.1486)
Molla Lütfi (ö.1495)
16.Yüzyıl
İbn Mâcid Amr en-Necdî (ö.1501)
Sibtu’l Ahmed el-Mârdînî (ö.1501)
İbn Gazi el-Miknasi (ö.1513)
Takiyüddin Marufi (ö.1585)
Mimar Sinan (ö.1588)
17.Yüzyıl
İbnül Kâdî el-Miknâsî ez-Zenâtî (ö.1616)
Bahaüddin Amilî (ö.1622)
Muhammed Bâkır Yezdi (ö.1637?)
18.Yüzyıl
el-Hüseynî ed-Dımaşki (ö. 1708)
Erzurumlu İbrahim Hakkı (ö.1780)
Gelenbevi İsmail (ö.1791)
19.Yüzyıl
Hoca İshak (ö.1834)
20.Yüzyıl
Hüseyin Tevfik (ö.1901)
Salih Zeki (ö.1921)
Feza Gürsey (ö.1921)
Gündüz İkeda (ö.1926)
Mehmet Nadir (ö.1927)
Kerim Erim (ö.1952)
Tevfik Okyay Kabakçıoğlu (ö.1971)
Nazım Terzioğlu (ö.1976)
Cahit Arf (ö.1997)
Paris Pişmiş (ö.1999)
21.Yüzyıl
Nüzhet Gökdoğan (ö.2003)
Suzan Kahramaner (ö.2006)
Oktay Sinanoğlu (ö.2015)
Meryem Mirzakhani (ö.2017)
Hilmi Hacı Salihoğlu
Ali Nesin
Ali Sinan Sertöz
...
Diğer Matematikçilerin Kronolojik Yüzyıl Sıralaması
Aşağıda yer alan bazı matematikçiler hakkında detaylı bilgiler ayrıca link olarak verilmiştir. (-isimlerinin yanında link mevcuttur-) İsim üzerine tıklayarak ilgili bağlantılara ulaşabilirsiniz. Bazı isimler, daha çok matematik/astronomi alanında yaptığı çalışmalarla tanınırken; bazıları da felsefe, tıp, fizik, kimya..vs çalışmaları ile birlikte matematik uğraşları sebebiyle burada zikredilmiştir. Daha önceki dönemlerde yaşayan çeşitli bilginlerinin yaşadığı zaman/yaşantı ve doğum/ölüm tarihleri, eldeki verilerin azlığı sebebiyle kısmi kabule dayalı olarak verildiği için bazıları tam olarak kesinlik arz etmemektedir. Kaynak çalışma ve araştırmalarda, matematikçilerin yaşadıkları dönemle ilgili bu husus mutlaka dikkate alınmalıdır.
Milattan Önce
Plimpton Babil Tableti (MÖ. 1800 ?)
Rhind Mısır Papirüsü (MÖ. 1600?)
Sokrates (ö. MÖ 399)
Knidoslu Eudoksos (MÖ.408-355)
Platon (M.Ö 424-348)
Aristoteles (M.Ö 384–322)
Cyreneli Eratosthenes (MÖ 276–194)
Pergeli Apollonius (MÖ 240-190)
Nicaealı Hipparchus (y. MÖ 190-120)
Milattan Sonra
Zhang Heng (78-139)
İskenderiyeli Menelaus (MS 70–140)
Klaudyos Batlamyus (MS 100-170)
İskenderiyeli Diophantus (MS. 200-284)
İskenderiyeli Pappus (290-350)
Zu Chongzhi (429-500)
5. yüzyıl
İskenderiyeli Hypatia (ö.415)
Neapolisli Marinus (ö.440)
Proklos (ö.485)
6. yüzyıl
Ammonius Hermiae (ö.526)
Trallesli Anthemius (ö.534)
Aryabhata Devanagari (ö.550)
Trallesli Asclepius (ö.570)
7. yüzyıl
İskenderiyeli Stephanus (ö.640)
Brahmagupta (598-668)
...
...
...
11. yüzyıl
II. Sylvester (ö.1003)
Şön Hüo (ö.1075)
Shen Gua Cunzhong Mengqi (ö.1095)
12. yüzyıl
Bhaskara (ö.1185)
13. yüzyıl
Leonardo Fibonacci (ö.1250)
Roger Bacon (ö.1292)
14. yüzyıl
Nicole Oresme (ö.1382)
16. yüzyıl
Bartolomeo de Pacioli (ö.1517)
Leonardo da Vinci (ö.1519)
Nicolaus Copernicus (ö.1543)
Marino Ghetaldi (ö.1568)
Gerolamo Cardano (ö.1576)
Pedro Nunes (ö.1578)
17. yüzyıl
Tycho Brahe (ö.1601)
François Viète (ö.1603)
John Napier (ö.1617)
Johannes Kepler (ö.1630)
Galileo Galilei (ö.1642)
Blaise Pascal (ö.1662)
Pierre de Fermat (ö.1665)
Constantijn Huygens (ö.1687)
18. yüzyıl
Gottfried Wilhelm Leibniz (ö.1716)
Isaac Newton (ö.1727)
Brook Taylor (ö.1732)
Colin Maclaurin (ö.1746)
Johann Bernoulli (ö.1748)
Gabriel Cramer (ö.1752)
Faustina Pignatelli Carafa (ö.1769)
Daniel Benoulli (ö.1782)
Leonhard Euler (ö.1783)
Maria Agnesi (ö.1799)
19. yüzyıl
Gregorio Fontana (ö.1803)
Joseph Louis Lagrange (ö.1813)
Pierre-Simon Laplace (ö.1827)
Niels Henrik Abel (ö.1829)
Jean-Baptiste Joseph Fourier (ö.1830)
Sophie Germain (ö.1831)
Évariste Galois (ö.1832)
Adrien-Marie Legendre (ö.1833)
Bernhard Bolzano (ö.1848)
Caroline Herschel (ö.1848)
Ada Lovelace (ö.1852)
Carl Friedrich Gauss (ö.1855)
Nikolai Ivanovich Lobachevsky (ö.1856)
Augustin-Louis Cauchy (ö.1857)
János Bolyai (ö.1860)
George Boole (ö.1864)
William Rowan Hamilton (ö.1865)
Bernhard Riemann (ö.1866)
Hermann Grassmann (ö.1877)
Édouard Lucas (ö.1891)
Sofia Kovalevskaya (ö.1891)
Karl Weierstrass (ö.1897)
20. yüzyıl
Elwin Bruno Christoffel (ö.1900)
Rudolf Lipschitz (ö.1903)
Hermann Minkowski (ö.1909)
Florence Nightingale (ö.1910)
Henri Poincaré (ö.1912)
Georg Cantor (ö.1918)
Srinivasa Aiyangar Ramanujan (ö.1920)
Hermann Schwarz (ö.1921)
Giuseppe Peano (ö.1932)
Emmy Amalie Noether (ö.1935)
Paul Erdős (ö.1936)
Henri Léon Lebesgue (ö.1941)
Kurt Hensel (ö.1941)
David Hilbert (ö.1943)
Godfrey Harold Hardy (ö.1947)
Alfred North Whitehead (ö.1947)
Ferdinand Zermelo (ö.1953)
Alan Turing (ö.1954)
Albert Einstein (ö.1955)
Émile Borel (ö.1956)
John von Neumann (ö.1957)
Luitzen Jan Brouwer (ö.1966)
Bertrand Russell (ö.1970)
Maurits Cornelis Escher (ö.1972)
Abraham Robinson (ö.1974)
Satyendra Nath Bose (ö.1974)
Kurt Gödel (ö.1978)
Dattathreya Ramachandra Kaprekar (ö.1986)
Jean Dieudonné (ö.1992)
Ennio De Giorgi (ö.1996)
Joan Clarke (ö.1996)
André Weil (ö.1998)
21. yüzyıl
Claude Shannon(ö.2001)
René Thom(ö.2002)
Laurent Schwartz (ö.2002)
Paul Cohen (ö.2007)
John Backus (ö.2007)
Benoit Mandelbrot (ö.2010)
Martin Gardner (ö.2010)
Kenneth Appel (ö.2013)
Alexander Grothendieck (ö.2014)
John Forbes Nash (ö.2015)
John Horton Conway (ö.2020)
Wolfgang Haken
Thomas Callister Hales
Andrew Wiles
Grigori Yakovleviç Perelman
Ingrid Daubechies
''Matematikçiler Tarih Şeridi'' Bu Blog yazısı;
Mayıs 21, 2014 tarihinde 
Bu çalışma gerçekten de güzel olmuş.inşallah daha kapsamlı bir çalışma yapılabilir.çok güzeldi. teşekkürler...
YanıtlaSilÇalışma için teşekkürler
YanıtlaSilhocam ellerinize sağlık, özellikle Türk islam matematikçilerinden bu kadar farklı isimleri duymak çok iyi oldu. teşekkürler
YanıtlaSilçok çok çok teşekkürler gelecekteki pi gününüz kutlu olsun
YanıtlaSilİslam bilginlerine çok geleceğe yön veren önemli insan
YanıtlaSil