Yusuf Nâbî (1642, Urfa –1712, İstanbul) Divan Edebiyatı’nın önemli şairlerindendir. Halk diliyle süslenmiş hikmetli gazelleri, toplumsal eleştirileri ve dönemin olaylarını yansıtan beyitleriyle tanınır. IV. Mehmed döneminde saraya girmiş, Lehistan Seferi’ne katılarak “Fetihnâme-i Kamaniçe” adlı eserini yazmıştır. 1679’daki hac yolculuğunu “Tuhfetü’l-Harameyn” adlı eserinde anlatmıştır. Halep’te bulunduğu sırada oğlu için “Hayriyye” adlı eserini kaleme almıştır. II. Mustafa’nın tahta çıkışını bir cülus kasidesi ile kutlamıştır. Daha sonra İstanbul’a dönüp darphane eminliği ve başmukabelecilik görevlerinde bulunmuştur. 13 Nisan 1712’de İstanbul’da vefat eden Nâbî, Üsküdar Karacaahmet Mezarlığı’na defnedilmiştir.
Peygamber âşığı olarak büyüyen Yusuf Nâbî, 1678 tarihinde o
zamanın devlet ricaliyle birlikte Hac vazifesini ifâ için yola düşer.
Nâbî çok heyecanlıdır. Zira peygamber âşığı olan bir şair için Medine
onulmaz bir mutluluktur. Lakin yol çok uzundur. Yolda bir müddet
dinlenirler. Herkes oldukça yorgundur. İçlerinden
bazıları istirahate çekilirler. Tam bu esnada Yusuf Nâbî’nin dikkatini
biri çeker. Dikkatini çeken bu adam bir paşadır ve paşa ayaklarını
Medine’ye, âlemlere rahmet olarak gönderilen Efendimizin (a.s.v.)
mübarek istirahatgâhına doğru uzatarak yatmaktadır. Nâbî’yi derin bir
elem sarar. O anda kalbine iltica eden ilham ile şu naatı okur:
“Sakın terk-i edepten, kûy-i Mahbûb-i Hudâ`dır bu;
Nazargâh-ı ilâhîdir, Makam-ı Mustafâ`dır bu.
“Edebi terk etmekten sakın. Zira burası Allah-ü Teala’nın sevgilisi
olan Peygamber Efendimiz (s.a.v.)’in bulunduğu yerdir. Bu yer, Hak
Teala’nın nazar evi, Resul-i ekremin makamıdır.”
Felekte mâh-ı nev, Bâbu`s-selâm`ın sîne-çâkidir;
Bunun kandîli, cevzâ matla-ı nûr-i ziyâdır bu.
“Gökyüzündeki yeni ay, O’nun kapısının, yüreği yaralı aşığıdır.
Gökyüzündeki oğlak yıldızı bile O peygamberin nurundan doğmaktadır.”
Habîb-i Kibriyâ`nın, hâbgâhıdır fazîlette;
Tefevvuk kerde-i arş-ı Cenâb-ı Kibriyâ`dır bu.
“Burası Cenab-ı Hakkın sevgilisinin istirahat ettikleri yerdir.
Fazilet yönünden düşünülürse Allah-ü Teâlâ’nın arşının en üstündedir.”
Bu hâkin pertevinden oldu, deycûr-i adem zâil;
Amâdan açtı mevcûdât, çeşmin tûtiyâdır bu.
“Bu mukaddes mübarek toprağının parlaklığından, yokluk karanlıkları
sona erdi. Yaratılmışlar iki gözünü körlükten açtı. Zira burası kör
gözlere şifa veren sürmedir.”
Murââd-ı edeb şartıyla gir Nâbî bu dergâha;
Metâf-i kudsiyândır, bûsegâh-ı enbiyâdır bu.”
“Ey Nabi! Bu dergaha, edebin şartlarına riayet ederek gir. Zira
burası, büyük meleklerin etrafında pervane olduğu ve peygamberlerin
hürmetine eğilerek öptüğü tavaf yeridir.”
