Etiketler :
Arap Alfabesi
ebced
Osmanlı Türkçesi
şiir
tarih düşürme
transkripsiyon
Ebced alfabesine göre her harfin bir sayı değerinin olması dolayısıyla, bir
olayın tarihini belirtmek üzere, harflerin sayı değerleri toplandığında
gerçekleştiği tarihi verecek şekilde bir söz söylenmek suretiyle o olayın
tarihi belirtilmiş olur. Bu söz bir kelime olabileceği gibi birden fazla kelimeden
oluşan anlamlı bir cümle, bir mısra, hatta bir beyit de olabilir. Buna “tarih
söyleme” veya “tarih düşürme” denir.
Bu tarih söyleme veya düşürmenin tam
olarak ne zaman ve nasıl başladığına dair kesin bir bilgi olmamakla beraber,
meşhur iran şairlerinden Hâfız-ı şîrâzî’nin doğumu için söylenmiş “Hak-i
musallâ” sözünün ilk söylenen tarih olduğu kabul edilir. Bu sözün harflerinin
rakamsal toplamı 691 dir. Bu da Hâfız’ın hicrî olarak doğum tarihine işâret
eder. Belli olayların vukû
bulduğu tarihleri göstermek
üzere uygun düşen
bazı meşhur sözler vardır. Bunların bir kısmını şöyle sıralayabiliriz:
Bu işlemlerde sayılara verilen ebced değerlerine göre teşekkül etmiş bir edebi ilim söz konusudur. Bu şekilde önemli insanların hayatları ve yaşanmış bir takım önemli olaylara karşılık edebi bir ince yazı anlatımıdır tarih düşürme. Bu şekilde hem edebi yönden bir beyit bir kıta yazılmakta hem de rakamsal değerleri belli kurallara göre toplanarak bir tarih anlatılmak istenen yıl sayı gibi bir takım meramlar hasıl olabilmektedir. Bu şekilde çok yayguın bir kullanıma sahip olan tarih düşürme arabi harflere bir takım sayısal değerler verilerek edebi şiir ve beyitlerin içerisinden matematiksel bir çabayla gizli bir meram ehline anlatılmış olmaktadır. Tarihimiz ve edebiyatımız için son derece önemli bu alan içerisinde incelendiğinde çok farklı tarih düşürme metotları görülebilecektir.
Kaynakça: Osmanlı Türkçesi, Prof. Dr. Ali Yılmaz Prof. Dr. Mehmet Akkuş Doç. Dr. Zülfikar Güngör Yrd. Doç. Dr. Abdülmecit İslamoğlu, Ankara Üniversitesi UZEM, 2011
0 yorum:
Fayda vermeyen ilimden Allah'a sığınırım. “Allah'ım; bana öğrettiklerinle beni faydalandır, bana fayda sağlayacak ilimleri öğret ve ilmimi ziyadeleştir."
İlim; amel etmek ve başkalarıyla paylaşmak içindir. Niyetimiz hayır, akıbetimiz hayır olur inşallah. Dua eder, dualarınızı beklerim...