Muhammed b. İdris Eş-Şafii (rh.a)
(150-204 H.)
Şafiî mezhebinin öncüsü ve müctehid imamlardan biridir.
İmam Şafi, Hicrî 150/Miladî 767 yılında Filistin'in Gazze şehrinde
doğmuştur. Babası İdris bir iş için Gazze'ye gitmiş, orada iken vefat
etmiştir. Dedelerinden biri olan Şafiî İbn es-Sâib'e nisbeten ismi Şafiî
olarak bilinmiştir. İmam Şafi'nin soyu Abd-i Menâf'ta Peygamber Efendimiz s.a.v'in soyuyla birleşir.
İmam Şafi, henüz küçük yaşta iken babasını kaybeder. Fakir bir şekilde yaşayan annesi, oğlunu alıp Mekke'ye gitmeğe karar verir.
Mekke'de, daha küçük yaşta kendisini ilme veren İmam Şafiî, yedi
yaşında Kur'ân-ı Kerim'i; on yaşında da İmam Mâlik'in el-Muvatta' adlı
hadis kitabını ezberlemiş ve on beş yaşına geldiğinde, fetva verebilecek
bir seviyeye ulaşmıştır.
İmam
Şafi, Medine'de İmam Mâlik'ten fıkıh ve hadis ilmi almıştır. Süfyan b.
Uyeyne'den, Fudayl b. İyâz ve amcası Muhammed b. Şâfi' ve diğerlerinden
hadis rivayet etmiştir. İmam Şâfiî, H. 187'de Mekke'de ve 195'te
Bağdat'ta İmam Ahmed b. Hanbel (Ö. 241/855) ile buluşmuş ve ondan
Hanbelî fıkhını ve usulünü, Kur'an'ın nâsih ve mensuhunu öğrenmiştir.
Bağdad'ta onun eski mezhebinin esaslarını ihtiva eden "el-Hucce" adlı
eserini yazmıştır. Sonra H. 200'de görüşlerinin en çok yaygınlaşacağı
Mısır'a gitmiş ve burada mezhebi yayılmıştır. 204/819'da Receb'in son
cuma günü Mısır'da vefat etmiş ve burada defnedilmiştir. (el-Hudarî,
Tarihu't-Teşrîi'l-İslâmî, Kahire 1358/1939, s. 254 vd.; Muhammed Ebû
Zehra, Usulü'l-Fıkh, Kahire, t.y., s.12 vd.; ez-Zühaylî, el-Fıkhu'l
İslâmî ve Edilletüh, Dimaşk 1405/1985, I, 35, 36)
İmam
Şâfiî'nin "er-Risâle" adlı eseri fıkıh usulünde ilk kaleme alınan usul
kitabı olması açısından önemlidir. İmam Şâfî, er-Risâle'yi yazarak
kendisinden sonra gelen Şâfiî alimlerine mezhebin yolunu
göstermiştir.Şâfiî mezhebinin usûlü kitap,
Sünnet, icma ve kıyasa dayanır. İmam Şâfii'nin "el-Ümm" adlı eseri, İmam
Şafi'nin sonradan değişen görüşlerinin yer aldığı Mısır'da yaygınlık
kazanan mezhep görüşlerini kapsayan bir fıkıh eseridir. İmam Şâfiî, mutlak müctehid bir alimdir. Hicazlılar'ın ve
Iraklıların fıkhını kendinde toplamıştır.
